Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti geologiya, razvedka va gidrogeologiya

Minerallarning magnitlik xususiyati.
Magnitlik xususiyatiga ega 
bo„lgan minerallar soni juda oz. Paramagnitlik xususiyati kuchsiz bo„lgan 
minerallarni (masalan - pirrotin) magnit o„ziga osonlikcha tortadi. 

---

14 
Jumladan, faqat magnitdan iborat minerallar ham bor, ya‟ni ular 
ferromagnitli bo„lib temir qirindilari, mix va boshqa temir buyumlarni 
o„ziga tortadi. Masalan: magnetit, nikelli temir, ferropla-tinaning ba‟zi 
turlari ana shunday xususiyatga ega. Shuningdek, magnitdan qochuvchi 
(sof-tug„ma vismut) diamagnit minerallar ham bor. Mineralning magnitlik 
xususiyati erkin aylanadigan magnit strelkasi yordamida tekshiriladi. 
3-jadval
Minerallarning solishtirma og‘irligiga ko‘ra guruhlanishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Minerallarning 
mo‘rtligi, 
pachoqlanishi 
va 
qayishqoqligi.
Minerallarning mo„rtligi - sirtiga bosim ta‟sirida pichoq uchida 
chizgandagi uqalanish va maydalanish xususiyati. Ba‟zi minerallar 
Guruhlar 
Minerallar 
Solishtirma og„irligi 
Yengil 
(2,5 gacha) 
Neft, smola, ko„mir, 
oltingugurt, gips, galit 
0,5-1,5 
2,0-2,5 
O„rtаchа 
(4 gacha) 
Kalsit, kvars, dala 
shpatlari, slyudalar, 
dolomit, amfibollar, 
piroksenlar, limonit, 
flyuorit, granat, topaz, 
korund 
2,5-3,0 
3,0-4,0 
Og„ir 
(4dan yuqori) 
Barit (og„ir shpat), 
ma‟danli 
minerallar; 
pirit, argentit, sfalerit 
va galenit, sof metallar 
- ma‟dan (mis, oltin, 
platina) va boshqalar 
4,5 - 6,5 
8-23,0 

---

15 
pachoqlanish (deformatsiyalanish) xususiyatiga ega. Bu hodisa sof 
(tug„ma) metallarda kuzatiladi. 
Minerallarning qayishqoqligi (moddalarning tashqi deformatsiyasi) - 
kuch ta‟sirida o„z shaklini o„zgartirishi va qolganidan keyin yana asl 
holiga qaytib kelishi xususiyatidir.