Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti “Umumiy xirurgiya va travmatologiya” kafedrasi

 
5.2 O’tkir pankreatit (pancreatitis acuta)
O’tkir pankreatit - me’da osti bezi to’qimalarining o’z fermentlari ta’siri 
ostida autolizi oqibatida yuzaga keladigan o’tkir degenerativ-yallig’lanish 
jarayonidir. Bu kasallik jarrohlik kasalliklari orasida -6,5% ni tashkil etib, 
qorin bo’shlig’i a’zolarining boshqa kasalliklari orasida o’tkir appenditsit va 
o’tkir xoletsistitdan so’ng, uchinchi o’rinni egallaydi. Kasallikni diagnostika 
qilish qiyinligi, og’ir kechishi va o’lim darajasining yuqoriligi jihatidan 8-
10% ni, og’ir turlarida esa 50% ni tashkil etib, jarrohlar diqqat-e’tiborini 
o’ziga tortib keladi. O’tkir pankreatit asosan 30-60 yoshlarda ko’proq 
kuzatiladi. Ayollar orasida ushbu kasallik, erkaklarga nisbatan 3-3,5 barobar 
ko’proq uchraydi. 
Etiologiyasi va patogenezi. O’tkir pankreatitning rivojlanish sabablari 
turli- tuman bo’lib, polietiologik kasallik hisoblanadi. Bu kasallikning 

---

etiologik omillari ko’pligiga qaramay, ularning barchasi zarnirida bezning bir 
strukturali birligining buzilishi, fermentlarning aktivlashishi hisobiga atsinoz 
xujayralar autoliziga (emirilishi) borib taqaladi. 
Bezda fermentlarning aktivlashishiga olib keluvchi sabablar bo’lib 
quyidagilar hisoblanadi: 
1)
 
atsinoz xujayralarning shikastlanishi; 
2)
 
pankreatik shira gipersekretsiyasi; 
3)
 
pankreatik shirani o’n ikki barmoqli ichakka tushishining 
qiyinlashishi va uning yo’llarida o’tkir gipertenziya holatining 
rivojlanishi. 
Atsinoz xujayralarning shikastlanishiga quyidagi sabablar olib kelishi 
mumkin: 
1.
 
Qorin bo’shlig’i a’zolari va xususan me’da osti bezi jarohatlari; 
2.
 
Me’da osti bezida o’tkazilgan jarrohlik amaliyotlari;