QATTIQ MATERIALLARNI MAYDALASH , KLASSIFIKATSIYALASH . Майдалаш бу қатгиқ жисм бўлакларини керакли ўлчамларга келтириш, парчалаш ва юзасини оширишдир. Майдалаш жараёни қаттиқ жисмнинг майда заррачалар (атом ва молекулалар) ўзаро тортишиш кучларини енгадиган ташқи кучлар таъсирида ўтади. Майдалаш натижасида ишлов берилаётган жисм юзаси сезиларли даражада кўпаяди, кўп жараёнлар, шу жумладан эритиш, кувдириш каби катга юза талаб қиладиган жараёнлар тезлиги ортади. Майдалаш кон-металлургия, кимё, озиқ-овқат, курилиш ва саноатнинг бошқа тармоқларида кенг қўлланилади. Ҳозирги пайтда қатгиқ жисмларни майдалаш учун ҳар хил турдаги машиналар қўлланилади. Катга ҳажмли (<2 м3) палахсаларни майдалайдиган жағли майдалагичлардан бошлаб, то заррача ўлчамини 0,1 мкм гача майдалайдиган коллоид тегирмонлар технологик жараёнларда ишлатилади. Майдалаш жараёни қатгиқ жисмнинг бошланғич ва охирги ўлчамига қараб янчиш ва тортишга бўлинади. Янчиш ва тортиш жараёнлари майдалаш даражаси билан характерланади. i=D/d Майдалаш даражаси жисмнинг бошланғич ўртача диаметри D нинг майдаланган заррачалар ўртача диаметри d га нисбати билан ифодаланади. Ҳажмий майдалаш даражаси эса, уларнинг ҳажмлари нисбати билан аниқланади: Майдалаш усуллари. Одатда, қаттиқ жисм-ларни майдалаш учун кўпинча эзиш, ёриш, сиқиқ ва эркин зарба бериш усулларидан кенг кўламда фойдаланилади. Лекин, соф ҳолда ҳеч қайси усул саноатда учрамайди. Масалан, эзиш, ёриш, зарба билан майдалаш кетидан келадиган жараён бу ейилиш ёки едирилишдир. Ейилиш жараёнида кўпинча чанг ҳосил бўлади ва материалнинг ўта майдаланиш каби зарарли ҳоллар ҳам учрайди. Шунинг учун, майдалаш усулини танлаш материал бўлакларининг катталиги ва мустаҳкамлигига боғлиқ. Мусгаҳкам ва мўрт материаллар эзиш ва зарба, мустаҳкам ва эгилувчанлари - эзиш, ўртача мустаҳкам, эгилувчан материаллар - зарба, ейилиш ёки ёриш усулида майдаланади. Майдалаш бир ёки бир неча усулларда, очиқ ва ёпиқ циклларда амалга оширилади. Ундан ташқари, майдалаш жараёнини куруқ ёки нам усулларда ҳам ўтказса бўлади. Классификациялаш . Донадор материал аралашмасини фракцияларга, бир-бирига яқин бўлга ўлчамли заррачаларни, ажратиш учун уч хил классификациялаш қўлланилади: mexanik usul, bunda sochiluvchan materiallarni elak to’r va shunga ўхшаш мосламаларда элаб олинади. Механик классификациялашда ўлчами элак тешигидан кичик бўлганлари ундан ўтиб кетади. Ўлчами катта бўлган бўлаклар ёки доначачар эса, яна қайта майдалашга жўнатилади; гидравлик классификациялаш қатгиқ заррачалар аралашмаларини суюқликда чўкиш тезлиги асосида фракцияларга ажратади; ҳаво ёрдамида ажратиш қаттиқ заррачалар аралашмасини ҳавода чўктириш ёрдамида амалга оширилади. Элаклар. Маълум бир катор фракиияларни классификациялаб ажратиб олиш учун куйидаги куп маротабали элаш усули қўлланилади - майдадан йирикка. Ушбу усулда материал тешик ўлчамлари ортиб борувчи бир неча элакдан кетма-кет ўтказиш йўли билан амалга оширилади; йирикдан майдага. Тешик ўлчамлари камайиб борувчи элаклар бири-бирини устига ўрнатилади; - комбинацияланган.
2>
Do'stlaringiz bilan baham: |