Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Jup sózler. Eki, geyde úsh sózdiń juplasıp keliwi arqalı jup sózler jasaladı. Jazıwda olardıń arasına defisqoyılıp jazıladı. Olardıń mánileri hártúrli boladı. Mısalı: tuwısqan-tuwǵan, qazan-tabaq, mal-múlk degen sózler jıynaqlaw, jámlew mánisin bildirse, nan-pan, shay-pay degen sózler ulıwmalıq máni bildiredi. Jup sózlerdiń quramındaǵı sózler bir-birine baǵınbay teń qatnasta baylanısıp, tek bir sóz shaqabınan boladı. Olar – mánisi boyınsha óz ara jaqın, morfologiyalıq jaqtan birgelki, sintaksislik jaqtan sıńatları baǵınbay baylanısqan, fonetikalıq jaqtan ıqshamlasıwınan jasalatuǵın leksikalıq birlikler. Olardıń juplasıwında semantikalıq jaqtan tómendegiler bayqaladı:

1. 
   Mánileri sıbaylas sózler jup sózlerdi payda etedi: qazan, tabaq, qasıq, pıshaq (xojalıq buyımları), bas, kóz, qulaq, murın (adam aǵzaları), arpa, biyday, júweri, másh, tarı, salı (egin atları). Bunday toparlar til iliminde sıbaylas sózler dep ataladı. Sıbaylas sózlerdiń juplasıwı qaraqalpaq tilinde ónimli qubılıs. Mısalı: qazan-tabaq, kóz-qulaq, arpa-biyday, búgin-erteń, ata-ana, bes-altı, keli-kelsap.
   
2. 
   Mánileri bir-birine qarama-qarsı sózlerdiń juplasıwınan jasalad: dos-dushpan, jaqsı-jaman, azıp-tozıp, bay-jarlı.
   
3. 
   Mánileri bir-birine jaqın (sinonim) sózlerdiń juplasıwınan jasaladı: ar-namıs, kúsh-quwat, sın-sımbat, daw-jánjel, anda-sanda, tamır-tanıs, jaqın-juwıq, shiyrin-sheker.
   

Jup sózler ayırım jaǵdaylarda úsh sózdiń juplasıwınan da jasaladı: bir-eki-úsh, gelle-bas-sıyraq, hayal-bala-shaǵa.
Jup sózler qosımtalar menen kelse, qosımtaların saqlap qollanıladı: irip-shirip, ishpege-jemege, óytip-búytip, oylı-bálentli, arjaq-berjaq.
Sıńarlarınıń mánisine qaray jup sózler úshke bólinedi:

1. 
   Eki mánili sózdiń juplasıwınan jasaladı: aman-saw, tórt-bes, jol-jónekey, iship-jep.
   
2. 
   Birinshi bólegi mánili, ekinshi bólegi máni bildirmeytuǵın sózlerdiń juplasıwınan jasaladı: nan-pan, qant-pant, otın-potın (kolledj sabaqlıǵında bul úsh mısaldı tákirar sózlerge kirgizedi) emin-erkin, wás-wayran, qońsı-qoba, jón-josaq.
   
3. 
   Eki sıńarı da máni bildirmeytuǵın sózlerdiń juplasıwınan jasaladı: meń-zeń, lám-lim, sam-saz, ara-tura, pıt-shıt.
   

4. 
   Tákirar sózler. Bir sózdiń tákirarlanıwınan tákirar sózler jasaladı. Jazıwda arasına defis qoyıladı. Tákirar sózler barlıq mánili sóz shaqaplarınan, eliklewish hám tańlaqlardan da jasala beredi.Mısalı: topar-topar, túrli-túrli, bólek-bólek, tóte-tóte, jılt-jılt. Tákirar sózler tómendegishe jasaladı:
   

1. 
   Bólekleri birdey tákirar sózler: qalta-qalta, waqtı-waqtı, taw-taw, tez-tez t.b.
   
2. 
   Bólekleri birdey emes tákirar sózler: Bul tákirar sózdiń birinshi sózine geyde ekinshi sózine de hárqıylı qosımtalar jalǵanadı: ashıqtan-ashıq, ústi-ústine, kem-kemnen, mıń-mıńlap, úyme-úy, betpe-bet, bolar-bolmas, orınlı-orınsız t.b.
   

Bir qatar ádebiyatlarda olar jup sózler sıpatında úyrenilgeni menen tákirar sózlerdiń bir sózdiń tákirarlanıwınan jasalıwı, mánisi boyınsha kóplik, kúsheytiw, dawamlılıq mánilerin ańlatıwı qospa sózdiń ayırıqsha bir túri sıpatında qarawǵa tiykar saladı.

5.