Abituriyentler ushın Qaraqalpaq tili páninen qollanba quwat Jarekeev Tildiń jámiyetlik xızmeti

Qısqarǵan sózler dizbekli qospa sózlerdiń qosılıwınan jasaladı. Qospa sózdiń bul túri tek atlıqlarda ǵana ushırasadı. Qısqarǵan sózler qaraqalpaq tilinde tek sońǵı dáwirde orıs tiliniń tásirinde payda boldı. Sózlerdiń qısqarıp birigiwi arqalı tek atlıqlar jasaladı. Qospa sózler tómendegishe qısqartıladı:

1. 
   Hárbir sózdiń birinshi háripleri alınıp qısqartıladı hám bas háripler menen jazıladı: NMPI, QMU, AQSH, BMSH, KÓK, MTO, PHAJ, TATU, QR, VKK (vrashlıq konsultaciya komissiyası) t.b. Bularǵa qosılatuǵın qosımtalar sońǵı háriptiń aytılıwına qaray jalǵanadı hám sol sózge qosılıp jazıladı: QRda, BMSHqa t.b.
   
2. 
   Dáslepki sózdiń 1-buwını, keyingi sózdiń 1-háripleri alınıp qısqartıladı: ÓzR, TashMI, KamAZ, t.b. Bunday sózlerde buwınnıń birinshi háribi menen keyingi qısqarǵan sózlerdiń birinshi háripleri bas hárip penen jazıladı.
   
3. 
   Sózlerdiń dáslepki buwınları qısqarıp birigedi: profkom, pedfak, matfak t.b. Bunday qısqarǵan sózler kishi hárip penen jazıladı.
   
4. 
   Birinshi sózdiń dáslepki buwını qısqarıp, keyingi sózdiń qısqartılmay birigiwinen jasaladı: pedinstitut, medkolledj, multfilm. Bunday qısqarǵan sózler kishi hárip penen jazıladı.
   
5. 
   Birinshi sózi qısqarmay, keyingi sózdiń birinshi buwınınıń qısqarıp birigiwinen jasaladı: makankom (mákán komiteti)
   
6. 
   Hárqıylı formada qısqartıw arqalı: Aralvodstroy, lavsan t.b.
   

Leksika-semantikalıq usıl
Bul usıl boyınsha sóz óziniń sırtqı formasın ózgertpey-aq basqa sóz shaqabına ótip ketedi hám sol sóz shaqabınıń leksika-semantikalıq, grammatikalıq ózgesheliklerin qabıl etedi. Mısalı: jaman sózi (kelbetlik, qanday? sorawına juwap beredi) – jaman menen joldas bolma (bunda “jaman” sózi atlıq, kim? sorawına
juwap beredi).
Sóz leksika-semantikalıq usıl menen qaysı sóz shaqabına ótse de, sol sóz shaqabınıń qosımtaların qabıl etedi. Mısalı: kók, kókshil, kógirek, kóp-kómbek (kelbetlik), kók (jerge kók shıqtı), kókke, kókten (atlıq).
Leksika-semantikalıq usıl menen basqa sózlerdiń atlıqqa ótiwi substantivaciya, kelbetlikke ótiwi adyektivaciya, almasıqqa ótiwi pronominalizaciya, ráwishke ótiwi adverbializaciya, kómekshi sózge ótiwi deleksikalizaciya (yaǵnıy leksikalıq mánisin joytıw) dep ataladı.
Leksika-semantikalıq usıl menen geypara mánili sózler kómekshi sózlerge ótip ketedi. Mısalı: sebebi, qaray, kóre t.b.