Abituriyent kutubxonasi 6-sinf adabiyoti savol-javob dunyo bir kundir, u ham bugundir!!! Hayotni natija qiziqtiradi !!!

HIKMATU SO‘Z HAQIDA TUSHUNCHA 
1. Hikmatli so‘zlar qanday ko‘rinishlarda 
bo‘ladi? 
J: Chuqur va o‘tkir mazmunli, qisqa, aniq va 
lo‘nda ibora, bayt, jumla hikmatli so‘z bo‘ladi 
2. Hikmatli so‘zning maqoldan farqi? J: 
Hikmatli so‘zlarning muallifi aniq, uning qaysi 
manbadan kelib chiqqani, kim tomonidan 
aytilgani aniq bo‘ladi 
3. Hikmatli so’zlar va ibratli hikoyatlar 
asosiga qurilgan asarlarni toping. J: Sa’diy 
Sheroziyning «Guliston» va «Bo‘ston», Nosir 
Xisravning «Sadoqatnoma», Navoiy ning 
«Nazm 
uljavohir», 
«Mahbub 
ulqulub», 
Avloniy ning «Turkiy guliston yoxud axloq» 
asarlari 
4. Navoiyning hikmatli so‘zlarini toping. J: 
«Saxovatsiz kishi yog‘insiz abru bahor», 
«Ko‘p degan ko‘p yen gilur, ko‘p yegan ko‘p 
yiqilur», «Vafosizda hayo yo‘q, hayosizda vafo 
yo‘q», «Tilga ixtiyorsiz elga e’tibor siz», «Har 
kimki so‘zi yolg‘on, yolg‘oni zohir bo‘lg‘on», 
«Chin so‘z mo‘tabar, yaxshi so‘z muxtasar», 
«Oshning ta’mi tuz bilan», «Ozoz o‘rganib 
dono bo‘lur», «Bilma ganni so‘rab o‘rgangan 
olim, orlanib so‘ramagan o‘zi ga zolim» 
MUHAMMADSHARIF 
GULXANIY 
(XVIII asr oxiri XIX asr boshlari) 
1. Shoir nima uchun Gulxaniy taxallusini 
tanlagan? 
J: Jo‘shqin feMligi va olovqalbligi uchun 
2. Gulxaniyning qaysi she’rida navkarlik 
davrining og‘ir hayoti aks etgan? J: «Bideh»
Bergil g‘azalida 
3. Gulxaniy 
g‘azallarining nomi to‘g‘ri 
sanalgan qator ni toping. J: «Barmog‘im», «Ey 
to‘ti», «Lola ko‘ksidek bag‘rim» 
4. Gulxaniy qaysi taxallus bilan sheYlar 
yozgan? 
J: Jur’at taxallusi bilan 
5. Bizgacha qaysi asarlari yetib kelgan? J: 
0‘zbek va tojik tillaridagi 12 g‘azali, Qo‘qon 
xoni Amir Umarxonga atalgan 1 qasidasi va 
«Zarbulmasal» asari yetib kelgan 
6. Zarbulmasal 
so’zi 
qanday 
ma’noni 
bildiradi? 
J: Zarbulmasal arabcha zarb va masal so‘zlari 
ning qo‘shilishidan hosil bo‘lgan. Zarbulmasal
so‘zga maqol qo‘shib gapirish, o‘xshashi va 
dalilini 
keltirish 
ma’nolarini 
bildiradi. 
Zarbulmasal boMish el og‘ziga tushish, afsona 
boMish, mashhur boMish ma’nolarida ham 
keladi 
7. Gulxaniy kimlarni zarbulmasal qilgan? 
J: 0‘z davri va zamondoshlarini 
8. Qaysi asar qahramonlari o‘z nutqlarida 
vaziyatga mos maqollarni keltiradilar, masal va 
hikoyatlarni 
so‘zlab 
beradilar? 
J: 
«Zarbulmasal»da 
9. «Zarbulmasal»da qancha maqol, masal, 
hikoyatlar mavjud? J: 400 ga yaqin maqol, 
matal, naql va 15 dan ortiq masal va hikoyat 
mavjud 
10. Gulxaniy «Zarbulmasal» yozishda qaysi 
asarlardan foydalangan? J: Hind eposi «Kalila 
va Dimna», Jomiy ning «Silsilat uzzahab» 
asarlaridan 
11. «Zarbulmasal» xalq orasida qanday nom 
bilan mashhur? J: «Yapaloqqush hikoyasi» 
nomi bilan 
12. «Zarbulmasal»da Farg'ona iqlimida qaysi 
shohdan qolgan bir vayrona bor edi? 
J: Kayqubod degan podshohdan 
13. Boyo‘g‘lining qizi kim edi? 
J: Gunashbonu ismli qiz 
14. Kim Gunashbonuni o‘g‘liga olib bermoqchi 
bo’ladi? 
J: Yapaloqqush 
15. Yapaloqqush o‘g‘lining ismi? J: Kulonkir 
sulton 
16. Yapaloqqush kimni sovchilikka yuboradi? 
J: Ko‘rqushni 
17. «Holo, bu turg‘onlaring navola do’stlari, 
piyola harif lari, taom yemakka hozir, 
maslahatga aqli qosir». Bu fikr kimlar haqida? 
J: Shoh atrofidagi Boyo‘g‘li, Yapaloqqush, 
Ko‘rqush, Kordon, Kulonkir sulton kabi 
amaldorlar haqida 
18. «Zarbulmasal»da 
Gulxaniy 
qanday 
qushlarni qah ramon qilib oladi? 
J: Yirtqich, tunda ov qiladigan qushlarni 
19. KoYqush xon saroyida aqlli, donishmand 
bo‘lgan uch toifa kishiga xalos bo‘lishlik 
yo‘qligini aytadi. Bu uch toifa kishilar kimlar 
edi? J: Olimi boamal ilmiga amal qiladigan 
olim, vaziri sohibi ra’y aqlu tadbir egasi 
bo‘lgan vazir, munshiyi rostnavis haqiqatni 
yozadi gan kotib 
20. Sovchilikka ketayotgan Ko’rqush yo’lda 
kimga duch kelib, o’zaro munozara qiladi? J: 
Hudhudga 
21. Sovchi Ko‘rqushga Boyo‘g‘li qanday javob 
bera di? J: Boyo‘g‘linikiga kelsa, u 
qarindoshlari bilan ken gashib, keyin javob 
bermoqchi bo‘ladi 
22. Yapaloqqush kim orqali qushlar shohi 
Malikshohin dan suyunchi oladi? 
J: Do‘sti Sho‘ranul degan qarg‘a orqali 
23. Kulonkir sulton kim edi? 
J: Malikshohinning pahlavoni 
24. Kordon 
kim? 
J: 
Malikshohinning 
xazinachisi 
25. Pahlavoni Kulonkir sultonning to’yini 
podshohlik hisobidan o’tkazib bermoqchi 
bo’lgan Malikshohin kimni to’y xarajatlarini 
aniqlash uchun Boyo’g‘linikiga jo‘natadi? 
J: Xazinachisi Kordonni 
26. #Boyo’g‘li 
qizining 
qaliniga 
nechta 
vayrona so‘raydi? 
J: Mingta 
27. Kordon Umarxon davrida mamlakat obod 
bo‘lib, vayronalar kamayganligi uchun uning 
sonini nechtaga tushirishni so’raydi? J: 600 
taga 
28. Kordon so’zining ma’nosi nima? J: 
Ishbilarmon 
29. Boyo‘g‘li 600 vayronaga ko’nmagach, kim 
Boyo’glining 
yoniga 
kelib, 
Qo’qondan 
topilmasa ham, mingta vayronani Buxoro 
muzofotidan topib berishga va’da qiladi? 
Ko‘rqush 
30. «Eshak o‘yini qirq yilda va yana it o‘yini 
bor anda». Ushbu parcha qaysi masaldan 
olingan? 
J: «Toshbaqa bilan chayon»dan 
27. «Kabutar bilan zog‘«hikoyasida nima 
haqida hiko ya qilinadi? J: ehtiyot boMmagan 
zog‘ ovchining o‘qiga uchragani haqida 
28. «Maymun bilan naj]or» hikoyasi nima 
haqida? 
J: Qolidan kelmagan ishni qilishga uringan 
may munning sharmanda bo‘lgani haqida 
29. Najjor qaysi yurtdan edi? J: Kashmir elidan 
30. Maymunning nima sababdan dumi uzilib 
qoladi? 
J: Najjorning ishini kuzatib turgan maymun 

---

ham uning unutib qoldirgan teshasini olib, 
o‘zicha ustachilik qilmoqchi bo‘ladi. Shu vaqt 
najjor kelib qola di. Maymunning dumi daraxt 
yorig‘iga qisilib qoladi va natijada dumini uzib 
qochishga majbur bo‘ladi 
31. Najjor 
so‘zining ma’nosi nima? J: 
Duradgor 
32. Ushbu satrlar qaysi hikoyatdan olingan? 
Aydi: Ulus ichra bu bir kasb erur, Kasbni 
kessang boshini, sab erur. 
J: «Maymun bilan najjor» hikoyasidan 
33. «Tuya bilan bo‘taloq» masalida nima 
haqida? 
J: Erki o‘z qo‘lida bo‘lmagan kishining fojeasi 
haqi 
da 
34. Sorbon qayerlik edi? J: Farg‘onadan 
35. Nima uchun tuya bo’taloqni emizmaydi? J: 
Tuya ning bo‘talog‘i emgisi kelib onasidan 
sekinroq yurishni
so‘raydi, lekin onasi bolasiga jilov boshqaning 
qo‘lida ekanligi, uning xayoli esa o‘z yo‘lida 
ekanini ta’kidlaydi 
36. «Toshbaqa va chayon» masali nima 
haqida? 
J: Do‘st tanlashda adashmaslik kerakligi haqida 
37. Sangpusht nima? J: Toshbaqa 
38. Chayon qanday nomlanadi? J: Kajdum 
39. «Toshbaqa va chayon» masalida chayon 
qanday nomlar bilan ataladi? J: Chayon, 
kajdum, aqrab 
40. «Har kimi odati zamima bo’lur, Beirodat 
zuhur etar andin. Toshdin nish ayari yo‘q 
aqrab, garchi mundoq de mak ajab sandin» 
qit’asi qaysi asardan olingan? 
J: «Toshbaqa bilan chayon» masalidan 
41. Toshbaqa tomonidan chayonga qarata 
aytilgan maqollar qaysilar? J: Ishonmagil 
do‘stingg‘a, 
somon 
tiqar 
po‘stingg‘a; 
Oshnongdan top 
42. Toshbaqa qaysi yurtdan qayerga tomon 
yolga tushgan edi? J: Iroqdan Hijozga 
43. «Dumsiz eshak» masalida eshak nima 
uchun yo lga chiqadi? J: 0‘ziga dum axtarib 
40. Dumsiz eshak nima uchun qulog‘idan 
ayriladi? 
J: Bir ekinzorning o‘rtasidan o‘tayotganida bir 
deh qon uning ikki qulog‘ini ham kesib 
tashlaydi. Shunday qilib, dumsiz eshak dum 
axtarib, qulog‘idan ham ajraldi 
Yolg‘onchi tuya 
Tuyateva loyga yiqilib, ikki yoniga ag‘nab, 
dumigacha loyga botadi. Yolda unga tulki 
uchraydi. 
Undan 
qayerdan 
kelayotganini 
so’raydi. Tuya hammomdan kelayapman deb 
javob beradi. Tulki unga ha, hammasi ko’rinib 
turibdi, magar hammomchi o‘lgan bolsa kerak 
deydi. 
Naql. Ibrohimbek bog‘ida bir bog‘bon bor edi. 
U o‘zini zo‘r bog‘bon sanab, olti tup 
daraxtning ho‘l shoxini qurigan daraxtga 
payvand qiladi. 
Naql. Bir odamning do’ppisi suvda oqib ketadi. 
Harch and urinsa ham ololmaydi va yo‘qolgani 
yaxshi bo’ldi, o‘zi boshimga tor edi deydi. 
Naql. Bir zangi (qora tanli) yo‘lda oyna topib 
oladi. Qarasa o’z aksini ko‘radi va yaxshi oyna 
bo’lsa, ko‘chada yotarmidi deb uni otib 
yuboradi. 
Yodgor po‘stindo‘z. U juda maqtanchoq edi. 
10 yoshimda Nuh payg‘ambar kemasini itarib 
yuborganman, 15 yoshimda Ibrohim (a.s.)ni 
o‘tga otayotganida men ham bor edim, 25 
yoshimda Xoja Ahmad Yassaviy xonaqolariga 
loy tepib pishitganman der edi. Yodgorning 
Po’stin tikkanini ko‘rsangiz, chokidan barmoq 
o‘tar edi. Xaridorlar bu qan day tikish deb 
so’rasalar, musht o^tmasa, xo’b tikish deb 
javob beradi.