Abduvohidov S. N., Ganiyev Z. A. Geografiya ta’limi metodikasi

 
 
Mas’ul muharrir:
 
SamDU professori, g.f.d. Abbosov S.B. 
 
Taqrizchilar:
 
SamDU professori, g.f.d. AbdulqosimovA.A. 
QarDU dotsenti, g.f.n. Abdullayev S.I.
 
 
 
ISBN 978-9943 
 
 
© Samarqand davlat universiteti, 2021 

---

3 
 
SO‘Z BOSHI 
Samarqand davlat universitetining  
600 yilligiga bag‘ishlanadi  
 
Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining kelajagini har tomonlama yetuk o‘z 
kasbining fidoyilari bo‘lgan o‘qituvchilarsiz tasavvur etish qiyin. Mamlakatimizda 
yangi  tahrirda  qabul  qilingan  O‘zbekiston  respublikasining  “Ta’lim  to‘g‘risida”gi 
Qonuni  talablaridan  kelib  chiqqan  holda  oliy  ta’lim  tizimida  jahon  andozalari 
talablariga  javob  beradigan  yuqori  malakali  raqobatbardosh  mutaxassislar 
tayyorlash  va  ta’lim  sifatini  tubdan  yaxshilashga  qaratilgan    islohotlarni  amalga 
oshirishni  taqozo  etmoqda.  Malakali  pedagog  mutaxassislar  tayyorlash  esa  ko‘p 
jihatdan  ularning  metodik  tayyorgarligiga  bog‘liq.  Ayniqsa,  hozirgi  zamondagi 
murakkab  axborotlarni, geografik hodisa va sabab-oqibatlarni, tabiiy geografik va 
ijtimiiy-iqtisodiy  tushuncha  va  faktlarni  o‘quvchilar  ongiga  yetkazish  va  ularni 
shakllantirish nihoyatda murakkab jarayon hisoblanib o‘qituvchidan katta mahorat 
talab qiladi.  
Mazkur  o‘quv  qo‘llanma  O‘zbekiston  Respublikasida  amal  qilayotgan  oliy 
ta’limning Davlat ta’lim standarti asosida 5140600 – Geografiya ta’limi yo‘nalishi 
bakalavrlarning  tayyorgarlik  darajasi  va  zaruriy  bilimlar  mazmuniga  qo‘yiladigan 
talablar  hamda  oliy  ta’lim  yo‘nalishlari  va  mutaxassislari  klassifikatori  – 
Geografiya o‘qituvchilarini tayyorlash maqsadida yaratildi. 
Shuni  ta’kidlash  joizki,  bakalavr  bosqichida  tahsil  olayotgan  talabalar  uchun 
mo‘ljallangan  “Geografiya  ta’limi  metodikasi”  fani  bo‘yicha  darslik  va  o‘quv 
qo‘llanmalariga  ehtiyoj  yuqori  ekanligini  hisobga  olgan  holda  ushbu  o‘quv 
qo‘llanma  tayyorlandi.  Shu  paytgacha  talabalar  O.Mo‘minovning  “Geografiya 
ta’lim  metodikasi”  (1972  yil,  1986  yil)  va  R.Qurbonniyozovning  “Geografiya 
ta’limi  metodikasi”  (1992  yil,  2001  yil)  o‘quv  qo‘llanmalari  hamda  H.Vahobov, 
O.Mirzamahmudovlarning  “Geografiya  o‘qitish  metodikasi”  (2016)    uslubiy 
qo‘llanmasidan foydalanib kelmoqdalar, ular hozirgi kun talablariga qisman javob 
bermay  qoldi,  yangi  mazmundagi  darslik  va  o‘quv  qo‘llanmalar  tayyorlash 
zaruriyati  paydo  bo‘ldi.    Mazkur  o‘quv  qo‘llanmani  tayyorlashda  muallifning  50 
yil davomida pedagog-o‘qituvchi sifatida to‘plagan tajribalari o‘z ifodasini topgan. 
"Geografiya  ta’limi  metodikasi"  fani  bo‘yicha  tayyorlangan  ushbu  o‘quv 
qo‘llanma mamlakatimiz oliy o‘quv yurtlarida joriy etilgan Davlat ta’lim standarti 
(DTS), uzluksiz ta’lim tizimi uchun o‘quv adabiyotlarining yangi avlodini yaratish  
Konsepsiyasi  (2002  yil)  hamda  “O‘zbekiston  Respublikasi  oliy  ta’lim  tizimini 
2030 yilgacha rivojlantirish” Konsepsiyasini (2019 yil) talablaridan kelib chiqqan 
holda  geografiya  fani  o‘qituvchisi  mutaxassisligi  bo‘yicha  bakalavriat  (va  sirtqi 

---

4 
 
ta’lim  yo‘nalishlarida  o‘qiyotgan)  talabalarga  mo‘ljallab  yaratildi.  Mazkur  o‘quv 
qo‘llanmadan  magistrantlar,  ilmiy  tadqiqotchi  va  doktorantlar,  pedagogika 
institutlari  talabalari,  magistrantlari,  umumta’lim  maktablari  va  akademik  litsey, 
kollej geografiya o‘qituvchilari hamda malaka oshirish va qayta tayyorlash kurslari 
tinglovchilari  foydalanishlari  mumkin. 
O‘quv  qo‘llanmani  tayyorlash  jarayonida 
yaqindan  yordam  bergan,  jumladan,  xorijiy  davlatlarda  geografiya  ta’limi  bobiga 
doir  ma’lumotlarni  yoritishda  SamDU  iqtisodiy-ijtimoiy  geografiya  kafedrasi 
mudiri,  dotsent  M.Usmonovga  hamda  o‘quv  qo‘llanmaga  doir  ma’lumotlarni 
to‘plashda va kompyuterda terishda ko‘maklashgan SamDU Geografiya va tabiiy 
resurslar  kafedrasi  ikkinchi  bosqich  magistranti  Sh.Mustafoyevaga  samimiy 
minnatdorchilik bildiriladi.