Абдуманнопов с текширди назарова

Ҳаммаси бўлиб 50 га яқин асосий таснифлаш ажратилади. Ҳар бир касбий фаолият одатда 5-7 муҳим касбий сифатларни талаб этади. Ўқув касбларини лойиҳалаштиришда қуйидаги тамойиллар асосий бўлиши мумкин. Педагогик технологиялар ва замонавий ишлаб чиқиш технологияларининг ўзаро алоқалари.

• Ҳаммаси бўлиб 50 га яқин асосий таснифлаш ажратилади. Ҳар бир касбий фаолият одатда 5-7 муҳим касбий сифатларни талаб этади. Ўқув касбларини лойиҳалаштиришда қуйидаги тамойиллар асосий бўлиши мумкин. Педагогик технологиялар ва замонавий ишлаб чиқиш технологияларининг ўзаро алоқалари.
• Шахснинг касбий ўзликни англаш. Касблар мазмунининг прогнозтик акси Хулоса қилиб ўқув касблар муаммосини ҳал этишга бўлган асосий ёндашувни таъкидлаш мумкин. Касблар танлови эмас, таълимнинг технологик ва шахсга йўналтирилган мазмунини лойиҳалаштиришдан иборат. Бу муаммонинг ечими мутахассис - конструктор касбларига бўлган эҳтиёжини келтириб чиқаради, ҳамда таълимда касбшуносликнинг аҳамиятини кучайтиради.

Касб-корнинг (ҳунарнинг) мамлакат иқтисодиёти учун аҳамияти

• Касб-корнинг (ҳунарнинг) мамлакат иқтисодиёти учун аҳамияти
• Касб-кор (ҳунар) олдига қўйиладиган талабларни асослаш ва уларни баён қилиш ўзига хос хусусиятга эга бўлиб, қуйидаги умумий ҳамда хусусий жабҳаларни ўзида акс эттиради;
• Касб ва уни ихтисосликларининг психологик тавсифи;
• Касб-корнинг (ҳунарнинг) мамлакат иқтисодиёти учун аҳамияти;
• Касб ва ихтисосликнинг ижтимоий тавсифи;
• Касбнинг ижтимоий психологик аҳамияти ва тавсифи; ёшларда унинг ижтимоий мавқеи (нуфузи), жамоанинг ўзига хос хусусиятлари, вертикал ва горизонтал бўйича шахслараро муносабатларнинг хусусиятлари;
• Касбий фаолиятни муваффақиятли эгаллаш учун зарур билимлар ва кўникмалар кўламининг педагогик тавсифи (махсус мезонлар орқали касбий маҳорат аниқланади);
• Педагогик жараённи такомиллаштириш юзасидан таклифлар, тайёргарлик муддатлари, тадбир – чораларнинг умумий тавсифи;
• Меҳнат шароитининг гигиеник тавсифномаси;
• Касб бўйича меҳнат қилишга тиббий жиҳатдан таъқиқланувчи омиллар изчиллиги;
• Касбга психологик номутаносиблик, ёки касбий яроқсизлик;

.Ўзини ўзи фаоллаштириш ва идентификациялаш.
Касбнинг инсон олдига қўядиган талаблари мажмуаси психологик, ижтимоий, иқтисодий, техникавий ва педагогик жабҳаларни қамраб олади. Касб ва ихтисос асосларини эгалловчи ёшлар шу фанларнинг барча талабаларига мослашиши орқали мутахассислик лаёқатини ривожлантира боради.
Касб танлашга йўналтириш давлатнинг тадбир – чоралари тизимидан иборат бўлиб инсон томонидан танланади, ўз ҳаёт йўлининг илмий асосланганлигини таъминлашга хизмат қилади, у турмушда ўз ўрнини аниқлайди ва қуйидаги шаклларда амалга оширилади:
мактабда касбий маълумотлар бериш;
касб – ҳунар маорифи билан шуғулланиш:
радио, телевидение, кино, матбуотда ташвиқот қилиш;
касб юзасидан маслаҳатлар;
касбга саралаш (қобилиятига биноан);
касбга мослашиш (адаптациялаш).

• Мазкур соҳада психологик изланишлар олиб борган К.К.Платонов муайян схема ишлаб чиққан бўлиб, у «Касб танлашга йўналтириш учбурчаги» деб номланиб, ўзининг ихчамлиги билан бошқалардан ажралиб туради. Худди шу боис касб танлашга йўллашда, реориентациялашда ундан унумли фойдаланиш мумкин.
• Касб танлашга йўналтириш учбурчагининг муҳим бир томони – бу ҳар хил касб – ҳунар эгасига нисбатан қўйиладиган талаблар юзасидан муайян билимнинг мавжудлигидир. Унинг иккинчи бир хусусиятли томони шуки, у ёки бу мутахассисликка нисбатан жамият (вилоят, шаҳар, туман)нинг меҳнат имкониятига эҳтиёжи бўйича билимлар мужассамлашганлигидир. Яна бир ўзига хос томони шундан иборатки, касбга йўналтирувчининг қунти, қобилияти, шахсий хусусиятлари бўйича билимлар умумлаштирилган бўлиб касбга танлашга оид барча жиҳатлар мажмуа ҳолига келтирилгандир. Касб танлашга йўналтирилган учбурчак шахснинг қизиқиши, майли, хоҳиши, ўзини ўзи баҳолаши, нуфузи кабиларга оид материалларни ўзида мужассамлаштиради Бизнингча, юқоридаги мулоҳазалардан ташқари профессиограмма олдига қуйидаги талабларни қўйиш мақсадга мувофиқ: Ишнинг қандай номланиши ва унинг нималардан тузилиши (ишнинг номи, мутахассислик, касб – ҳунар, лавозим, ишчи ўрни имконияти, меҳнатнинг турдош хусусиятлари ва унинг муҳим тавсифларининг баёни);