Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
16
Boyag‘ig‘a qarag‘anda anchagina yengillanib ichkariga kirdi, harakatlari ham bir 
muncha o‘zgargan edi. Oysha buvi undagi bu o‘zgarishdan so‘yindi: 
— Yengil tortdingmi, qizim? 
— Shukur... 
— Endi ortiq urinma qizim, tinch o‘ltur. 
 
* * * 
Qish kunlari bir tutam, «ha, deguncha» kech bo‘ladir. Bu kun ham «ha deguncha»ga 
ham qolmay kech bo‘lg‘an, mehmonlarning kelishkaniga yarim soatlab vaqt o‘tkan edi. 
Qutidor mehmonlarni ixlos va samimiyat bilan kutar, ziyofat quyuq-suyuqlari bilan to‘la-
to‘kis davom etar edi. To‘ybeka ichkari bilan tashqarig‘a yugurib dasturxon yangilar, 
choy tashir edi. Xizmat tugalayozg‘andan keyin To‘ybeka o‘zining sovub qolg‘an oshini 
yemak uchun Oftob oyimlar yonig‘a o‘lturdi. 
So‘zdan so‘z chiqib Oftob oyim To‘ybekadan so‘radi:
— Mehmonlar qanaqa kishilar ekan, tanidingmi? 
— Nax siz yosh mehmonni ko‘rmabsiz, dunyog‘a kelmabsiz, — dedi To‘ybeka o‘ngu 
ters osh chaynab, — bir chiroylik, bir aqllik, tag‘in o‘zi hammadan yuqorida o‘lturadir; 
hali yigirma ham bormag‘andir, mo‘ylabi ham endigina chiqa boshlag‘an... Nax bizga 
kuyav bo‘ladigan yigit ekan, — dedi va Kumushka qarab kulib qo‘ydi. Bu so‘zdan Oftob 
oyim ham kulimsirab qizig‘a qaradi: 
— Ana, Kumush, sen eshitdingmi, opangning so‘zini, To‘ybeka senga er topqan, sen 
bo‘lsang boshim og‘riydir deb yotasan. 
Kumushbibining sezilar-sezilmas kulimsirashidan yoqutdek irinlari ostidagi sadafdek 
oq tishlari ko‘rinib ketdi ersa-da, biroq uning bu holi tezlik bilan tundliqqa alishindi. 
— Qolg‘an xizmatlaringizning bittasi endi menga er topish edi. 
To‘ybeka Kumushning tundlanishini elamadi: 
— Ey... singlim, hali sen bilmaysan, — dedi, — u yigitni bir ko‘rgin-da, hu, deb 
ketabergin... sen tugil, shu yoshim bilan menim ham unga tekkim keldi, — dedi va 
xaholab yubordi. 
Kumushbibi chirt etib yuzini To‘ybekadan o‘girdi. 
— Tezroq tegib qoling. 
— Koshki edi tegalsam, — dedi To‘ybeka, — men uning bir tukiga ham arzimayman. 
Ammo sen bo‘lsang uning bilan tenglashar eding. «Teng-tengi bilan, tezak qopi bilan». 
Xa-xa-xa!.. 
To‘ybekaning shuningdek hangomalari boshqa vaqtlarda Kumushni yaxshigina 
kuldirsa ham hozir unga yotishib kelmadi shekillik, achchig‘lang‘an ko‘yi yotish uchun 
uyiga kirib ketdi. Oftob oyim «bachcha-machchadir» deb o‘ylag‘an edi. Shuning uchun 
bu to‘g‘rida so‘z ochmadi. 
— Tashqaridan xabar olingizchi, opa, — dedi Oftob oyim, — choy kerak bo‘ldimikin. 
To‘ybeka nari-beri oshini yeb tashqarig‘a chiqib ketdi. Oradan daqiqa vaqt o‘tkan yo 
o‘tmagan edi, hovliqib ayvonga keldi: 
— Tuf-e, qurib ketsin jonim chiqib ketdi-ya! 
Bir soatdan beri joynamozdan qo‘zg‘almay tasbih ag‘darib o‘lturgan Oysha buvi 
To‘ybekani boshdan-oyog‘ kuzatib yana ishiga mashg‘ul bo‘ldi. Oftob oyim iltifotsizgina 
kulimsirab tanchadan so‘radi: 
— Nima bo‘ldi, nega muncha qo‘rqish? 
To‘ybeka damini rostlab ustunning tegiga o‘lturdi: 

---

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
17
— Pochchamdan dasturxonni olib qoqish uchun gilosning yonidan o‘tarmanmi, allakim 
baloga turtinib ketdim. Qo‘rqqanimdan oz qoldiki, dodlab yuborsam... Chamasi 
mehmonlarg‘a qarab turg‘an ekan. 
— Kimbalo ekan? 
— Qorong‘uda yaxshi ajratolmadim, tusini g‘ira-shira anovi qora Homidg‘a 
o‘xshatdim. Tag‘i umi-boshqami— xudo bilsin, shatir-shutir qildi-da, chiqib ketdi.