Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar

 
 

---

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
105
* * *
Uyoq-buyoqdan shom azoni eshitila boshlag‘an edi. Ma’lum otliq qutidorning 
darbozasida otini to‘xtatdida, o‘ng oyog‘ini uzangudan uzdi. Shu vaqtda shom 
namozidan qolmas uchun shoshilishib qutidor ham yo‘lakdan chiqib keldi. Otini 
ko‘chaning o‘rtasida qoldirib, qayin otasi bilan ko‘rishmak uchun yugirgan kuyavi oldida 
namozini ham unutkan qutidor dag‘-dag‘ titrab to‘xtag‘an edi. Ko‘rishmak uchun o‘ziga 
uzatilg‘an qo‘lni bo‘sh havoda qoldirib, darbozasi yonig‘a bordi. Bunday muomala oldida 
Otabekning qanday holda qo-lishi izohka uncha muhtoj bo‘lmasa kerak. Ul turgan joyida 
qoziqdek qoqilib qolg‘an edi. Qutidorning oldig‘a yurishnida bilmas, so‘zlashka ham tili 
kelmas edi. 
— Bu qanday harakat, ota? 
Qutidor titroq va hayajonli bir tovush bilan: 
— Uyatsizga maning uyimdan o‘rin yo‘q, uyatsiz bilan so‘zlashishka ham toqatim 
yo‘q... Boringiz, ma-ning eshigim yonida to‘xtamangiz! — dedi-da, o‘zini ichkariga oldi 
va darbozani yopib shildir-shildir zanjirini bog‘lay boshladi... 
Otabek esini boshig‘a yig‘ib, mixlang‘an yeridan qo‘zg‘alg‘anda shom namozi o‘qulib 
bitkan, kishilar uylariga qayta boshlag‘anlar edi. Ul moshinavori kelib otig‘a mindi va 
«chuh» dedi, lekin ot qo‘zg‘almadi. Ikki-uch qamchidan so‘ng tolg‘a bog‘lang‘an tizgin 
shart etib uzilib ketkach, boya yurib ketkan otini o‘tkunchilardan bittasining bog‘lab 
turg‘anini esladi. «Chuh» dedi. Ot ko‘chaning sharqig‘a qarab ketdi. 
Bu ketishda uning hushi o‘zida deb aytish qiyin, shuning uchun otning boshini 
qayoqqa qarab solg‘ani ham belgulik emas, ehtimolki unga hozir ot yursa bas bo‘lg‘ay. 
Ot ko‘chaning ayrilishig‘a yetib «endi qayoqqa yuramiz» degandek to‘xtag‘an edi, egasi 
yana «chuh» deb javob berdi. Ot shimolga qarab burildi. Bu ko‘cha bilan uzoq yurgach, 
oltinchi faslda o‘qug‘uchi bilan ta-nishdirilg‘an B... mahallasiga chiqib, ot yana qay 
tomonga yurishni so‘rab to‘xtadi. 
— Chuh. 
Ot ko‘chaning sharqig‘a yurib o‘qug‘uchig‘a ma’lum burchakdagi ikkita eshikdan ham 
yana shimolga burib, tor ko‘cha bo‘ylab uzoq ketdi. Vaqt xuftanga yaqinlashib 
qolg‘anliqdan qorong‘i o‘bdan tushkan edi. Ot o‘zining bu galgi to‘xtashida egasining 
chuh-chuhiga ham sirt berib turib oldi va Otabek ko‘zini ochib yo‘l qarashg‘a majbur 
bo‘ldi. Otning tor ko‘chaning nihoyatiga yetib yo‘lsizlikdan to‘xtalg‘anini onglag‘ach, 
o‘tkan ishlardan o‘ziga hisob bera boshladi. Qayin otasi eshigida otini yo‘lga solg‘anini bir 
oz eslasa ham boshqasini bilmas edi. Har holda Marg‘ilonning chetrog‘idagi boshi berk 
ko‘chada va katta bir darboza yonida turg‘anlig‘ini tushundi. Otning boshini burishni-da, 
burmasni-da bilmay bir oz o‘ylab to‘xtadi. Ul o‘ylab turg‘anda darboza ichkarisidan ikki 
kishining xayrlashib ajralishqanlari sezilar edi. Ichkaridagi oyoq tovushi darbozaga 
yaqinlasha bergach, ul chiqg‘uchig‘a xalaqit bermas uchun otining boshini chetka burdi. 
Otabek to‘xtag‘an o‘rin to‘rt tomondag‘i imoratlar bilan o‘bdan qorong‘i, shuning uchun 
darbozadan chiqg‘uchining faqat boshidag‘i oq sallasidan o‘zgasi ko‘zga ilinmas edi. 
Chiqg‘uchi darboza yonida turg‘an otliqdan cho‘chibmi va yo o‘zichami so‘radi: 
— Kim otda turg‘an? 
— Man, — dedi Otabek va o‘zining mantiqsiz javobidan o‘ng‘aysizlanib tuzik javob 
berishka og‘zini jo‘blag‘an ham edi, chiqg‘uchi «siz kimsiz?» degan savol bilan uni 
to‘xtatib qo‘ydi. 
— Man... bir musofir g‘arib, — deb javob berdi-da, negadir tomishka intilgan ko‘z 
yoshisini kuch bilan to‘xtatib qoldi. — Marg‘ilong‘a shom vaqtida kirgan edim, ko‘zlagan 
joyimni topolmay adashdim... 

---

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy