Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

к Ь у ^ ф а т  Ризаев. Б а д ии й  та ф а к к ур н и н г янги ла н иш  ж ар аё нлар и. « И с тй ц л о л  ва  бугун ги   а д а б и ё т» ки тоб ига

э з б о ш и .  « У ц и т у в ч и »  -  2012.  Б-В. 

m f m a  манба. Б-б.

14

---

bog‘lagan  adabiyot  bo‘y  ko‘rsata  boshladi.  Badiiy  ijodning  mohiyati  haqida 

feshunday  ibora  bor:  “Adabiyot  — ko'ngil  ishi,  so‘z   -   ko‘ngil  suvi”  .  Darhaqiqat, 

reurmush  tashvishlari-yu  zamona  zayllarida  qotib  borayotgan  diydalarimizga, 

qaqrab  borayotgan  ko‘ngillarimiz,  m a’nolarsiz65  tubanlashishi  muqarrar  bo ‘lgan 

ma’naviy olamimizga adabiyot bamisli zilol buloq suvidek quyilib, tomirlarimizda 

ezgulik eliksiri bo ‘lib oqadi.  Ammo bu adabiyotni mohiyatan g ‘oyaviylikdan holi, 

faqat  ko‘ngil  tashvishlari  bilan  andarmon  bo‘lishi  lozim  degani  emas.  Taniqli 

adabiyotshunos  olim,  serqirra  ijodkor  Shuhrat  Rizayevning  bu  haqdagi  fikri 

quyidagicha: 

ko‘ngil  atrof  -  javonibda,  ota-ona,  suyukli  yo  suyuksiz  yor, 

i&rzandlar,  do‘st-u  birodar,  yaqinlari,  jam oa  va jamiyatdagi  voqea  hodisalardan 

to‘lqinlanadi,  hayajonga  keladi.  Shu  va  y arn  ko ‘pgina  tiriklik  havodislaridan 

ta’sirlanadi ham shu tazyiqda insonni nelardir qilishga undaydi.  Demak qandaydir 

Ittafkuralarga,  aqidalarga  moyil  bo‘lish  ijtimoiy  munosabatlar  aurasidagi  har  bir 

ko‘ngil  uchun  xos  jihatdir.  Ammo  bunda  u  ne  ku-yu  ko‘ylarga tushadi,  qanday 

holatlar, hissiyotlami  o'zidan  o ‘tqazadi  - mana bular adabiyot va san’atning bosh 

lobyekti.  Demak,  ko ‘ngil  ijtimoiy  munosabatlar  ta ’sirida  muayyan  holatlarga 

tusharkan,  uni  bosh  obyekt  deb  belgilagan  adabiyot  ham  ijtimoiy  tushuncha 

toarashlardan  xorijda  bo‘lishi  mumkin  emas.  Faqat  yakka  mafkuraning 

oyboltalaridan biriga aylanib qolishdan xudo asrasin”  .

Ha, tiriklik atalmish qismatning qo‘llaridan mahkam tutib, uning goh tekis, 

goh chigal  so‘qmoqlaridan yurishimizda g ‘aroyib hikmatlar yashirin. Aynan mana 

shu “hikmatli tiriklik” ning qayta idrok qilinib, obrazga aylanishi adabiyotdir.

XX  asm ing  90-yillari  XXI-  asr  boshlari  o ‘zbek  adabiyotida  haqiqat  va 

adolatni  dadil  aytish, 

xalqning,  millatning 

o ‘zligini  topish,  shaxs  erkinligi 

tuyg‘usini  ifodalashga  e ’tibor  kuchaydi.  Adabiyot  endilikda  yuzini  haqiqatga 

qaratdi.  “Kurashlar ichida  eng  sharaflisi  haqiqat  uchun  kurashishdir”  degan  edi 

ulug‘  donishlarimizdan  biri  Husayn  Yoiz  Koshifiy.  Badiiy  adabiyot  ham  “Yo