Abduhamidov F. A

Suyuqlik molekulalarining xarakati. 

 

      Suyuqlik  xolatlar  nazariyasining  qator  muammolarini  xal  qilishda  Y.M. 

Frenkel  sezilarli  xizmat  qildi.  Frenkel  nazariyasiga  muvofiq  suyuqliklarda 

kichik  bo’shliqlar  –  o’ziga  xos  teshiklar  bo’ladi.  Bu  teshiklar  xolati  doimiy 

qolmaydi,  vaqt  o’tishi  bilan  ular  xarakatlanuvchi  molekulalar  bilan  to’lib 

boradi  va  teshikchalar  suyuqlikning  qayeridan  molekulalar  ketgan  bo’lsa, 

o’sha joylarida xosil bo’ladi. 

    Xar bir molekula biror vaqt mobaynida malum muvozanat vaziyati atrofida 

xaotik  tebranadi.  Vaqt  o’tishi  bilan  molekula  yangi  xolatga  molekulalarning 

o’zlarining  o’lchamlari  tartibidagi  masofaga  sakrab  o’tish  bilan  siljib 

muvozanat o’rnini o’zgartiradi. Shunday qilib, molekulalar suyuqliklar ichida 

malum  joylar  atrofida  biroz  vaqt  to’xtab,  juda  sekin  siljiydi.    Frenkelning 

tavsifi  bo’yicha,  molekulalar  ko’chmanchi  xayot  kechirib,  suyuqlikning 

xamma  xajmi  bo’yicha  kezib  yuradi,  bunda  qisqa  vaqtli  ko’chish,  uzoq 

muddat  o’troq  xayot  kechirish  bilan  almashinib  turadi.  Bu  to’xtashlarning 

davomiyligi turlicha bo’lib, vaqt o’tishi bilan tartibsiz o’zgaradi, temperatura 

ko’tarilishi bilan esa keskin qisqaradi. 

       Moddaning suyuq xolati bilan gazsimon xolati orasidagi yana bir muhim 

farqqa etibor berish zarur.  

       Gazlarda  kinetik  energiyasi  ularning  potensial  energiyasidan  juda