A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

Yadro va sitoplazma o
‘
rtasida
 
moddalar almashinuvi yo
‘
llari:
 
26- rasm. 
1   yadro teshikchalari orqali moddalar   
     o‘tishi;
2   sitoplazmaning yadro ichiga botib
     kirishi; 
3   yadro qobig’ining botib kirishi;
4   yadro  membranasining  endoplazmatik   
    to‘rdagi davomi;
5   kanallarning ma’lum qismining tashqi 
    hujayralararo bo‘shliqqa ochilishi.

---

47
HUJAYRA HAQIDAGI TA
’
LIMOT
II BO‘LIM
S p i r a l s i m o n   x r o m o s o   m a -
larning  umumiy ko
‘
rinishi.
27- rasm.
Xromatin
Sentromera
Pashshaxo‘r.
Jo‘ka daraxti.
Drozofila.
Semga balig‘i.
Kuchaladoshlar oilasiga
mansub o‘simlik.
Chigirtka.
Kapalak.
Qoqidoshlar oilasiga mansub 
o‘simlik.
Gul qandalasi.
Suzamchi.
Yashil suv o‘tlari.
Amblistoma.
Aloe.
     1
     2
  3-4
     5
     6
     
   7
     8
     9
    
10
    11
12-13
    14
    15
Har xil turdagi organizmlarning xromosomalari.
28- rasm.
maymuni, suvarak   hamda   qalampirda   xromosomalar diploid soni bir 
xil bo‘ladi va  48 ga teng.  odamda  46 ta va tuzilishi birmuncha sodda 
bo‘lgan zog‘ora baliqda 104 ta. Shunday qilib, xromosomalar to‘plamining 
tavsifi umuman turga xos xususiyat, ya’ni o‘simlik yoki hayvon organizm-
larining faqat bitta turiga xosdir.
Somatik  hujayraning  xromosomalar  to‘plamining  miqdoriy  (soni  va 
o‘lchami)  va  sifatiy  (shakli)  belgilari  yig‘indisi 
kariotip
  deb  ataladi.  Tirik  
organizmlarning  ko‘pchilik  turlarida kariotipdagi xromosomalar soni juft 
bo‘ladi.  Bu  har  bir  somatik  hujayrada  shakli  va  o‘lchami  bir  xil  bo‘lgan 
ikkita xromosoma mavjudligi bilan tushuntiriladi. Bulardan bittasi erkak va 
ikkinchisi urg‘ochi organizmning xromosomalaridir.

---