A zeki veliDÎ togan bugünkü TÜRKİLİ (TÜRKİstan) ve yakın

Rusya merkezinde idare boîsevıkîerm eline geç-
(Vluhtartyet İlanı ve - r.. ,tt
_v ■ „ * , . mıye başlayınca, her milletin kendi ısını kendisi
tVıılh Hükümetlerin -7: r^-1- —:—-— 1
^ ^ görmesi zamanının da geidıgı anlaşıldı. İnkılap ha-
’ reketleri, parîemantarizmi geriye bıraktı. Rusya
m
J§ ^ a «r ct İ s -icı yi Mc-

erkezlerinde idare bolşeviklere geçtiği zaman, Ukrayna kendi istiklâ- îini ilân etmiş bulunuyordu. Orenburgda ise, 26 ilkteşrinden 18 sonkâ- ntına kadar Rus Kozakları hâkim vaziyetteydi. Orenîburg, Ural ve Don Kozakları; Tiirkistanı, Kazak v_(; Başkurtîarı antîbolşevik bloka cel'bet­meğe çalışıyorlardı. Rusların hiçbir tarafta ciddî kuvveti yoktu. Bu va- ziyetten bilistifade, I 7 sonteşrinde Başkurdüstan Merkez Şûrajı, Baş- kurdüstar.m muhtariyetİi bir ülke olduğunu ilân edip, millî hükümeti kurdu; ve ordu teşkiline başladı, Hükümet merkezi Orenburgda eski başkurt millî imareti olan «Kervansaray»da idi; Ordu teşkilât merkezi de Baymak kâsabasındaydı. tlkkânunun 1-6 sında Orenburgda Üçüncü Başkurt Kurultayı, yine ilkkânunun 5-13 ünde ve yine Orenburgda Üçün­cü Kazak Umumî Kurultayı toplandılar. Her iki kongre de, pek kala­balık ve canlı idi. Alikhan rus kadet fırkasıyla olan alâkasını kestiğini, milletin huzurunda, açıkça ilân etti. Kazakistanın muhtariyetinin ilânına ve Semi Palat şehrinde hükümet teşkiline karar verildi ve evvelce millî fırkaya olduğu gibi hükümete de, «Alaş Orda», diye ad kondu. Bu ad abında Aîikhan 111 önderliğiyle kazak millî fırkası, hakikî siyasî fırka sı­fatıyla teşekkül etti. Ozbekistanda da, o güne kadar karışık kalan mü­nevverlerin fikri ka-t’iyet kazandı. Khokandda toplanan Üçüncü Türkis-
^lr,;) ;Y asa Geze ta, 20.6.1817 ~ G. Safarov, Koioniyalnaya Revolutsia, s. 57.
H