A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

Kolloidlar haqida tushuncha
Yer qobigMda kristallik tabiati aniq ko‘rinib turadigan yoki 
mikroskopda bilinadigan kristallangan mahsulotlardan boshqa 
kolloidlar ham keng tarqalgandir.
Kolloidlar deb “dispers faza” bilan “dispersion muhitdan” 
tashkil topgan geterogen dispers2 sistemalarga aytiladi.
Dispers faza bu sistemalarda qandaydir bir massa ichida 
(dispersion muhitda) tarqalib yotgan m a’lum moddaning juda mayda 
zarrachalaridan iboratdir. Dispers faza zarrachalarning katta- 
kichikligi tahminan 100 dan 1 т ц (10-4 dan 10"6 mm) gacha boMib, 
ya’ni ion va molekulalar kattaligidan ancha yirik, biroq ayni bir 
paytda, shu qadar maydaki, oddiy mikroskop yordami bilan ko‘rib 
boMmaydi. Har bir Shunday zarrachada bir necha-yuzlab va minglab 
shu moddaning ion yoki molekulalari boiishi mumkin; qattiq 
zarrachalardagi ion yoki molekulalar kristall struktura hosil qiladi, 
ya’ni shu zarrachalarning o‘zi haqiqatda juda mayda kristallik 
fazalaridan iboratdir.
Dispers fazalar bilan dispersion muhitlarning agregat holati 
har xil (qattiq suyuq va gazsimon), jumladan, shu holatlarning juda 
hilma-xil kombinatsiyalaridan 
iborat ham boMishi mumkin. 
Dispersion muhitning agregat holatini katta harflar bilan, dispers 
fazalar holatini esa kichik harflar bilan belgilab, quyidagi misollami 
keltiramiz:
G+q: tamaki tutuni, qurum.
G+s: tuman.
S+q: sariq torf yanik suvlari, shifobaxsh balchiqlar.
S+g: vodorod sulfidli buloqlar, ko‘pik.
S-s: tipik emulsoidlar (masalan, sut).
Q+s: tarkibida suyuq butun zarrachalari boMgan sof tug‘ma 
oltingugurt kristallari.
Q+q: tarkibida temir (III)-oksid zarrachalari boMgan qizil 
rangli kalsit.
Q+g: tarkibida gazlari boMgan sutdek oq rangli minerallar.
2 
Dispersiya - tarqalish; bu yerda juda mayda zarrachalardan iborat moddaning