A. V. Mavlonov

Erigan gaz rejimi sharoitida qatlam bosimi tg’yinganlik bosimiga yaqin yoki teng bg’ladi, neftda erigan gazlar tezlik bilan pufaklar shaklida ajralib chiqa boshlaydilar va quduq tubiga harakat qila boshlaydilar. Ular g’z harakatlari jarayonida neft tomchilarini ham g’zlari bilan ergashtiradilar va birga quduq tubiga oqib kela boshlaydilar.

Bunday rejim davomida uyumning qatlami undan tashqari bilan deyarli bog’lanmagan, lekin uyumda erigan gaz miqdori kg’p. Ishlatish davomida uyum hajmi g’zgarmaydi, lekin kollektorlarning neftga shimilganlik darajasi kamaya boshlaydi. Quduqlarda qatlamning hamma qalinligi otilishi maqsadga muvofiqdir. Qazib chiqarish kg’rsatkichlari bu rejimda 10-rasmda kg’rsatilgan. Ishlatish jarayonida qatlam bosimi muttasil kamayadi. Gaz omili biroz g’zgarmas bg’lib, sg’ng keskin g’zgarib ketadi, chunki neftda erigan gazning tezlik bilan ajralib chiqishi kuzatiladi. Gazning ajralib chiqishi neft qovushqoq-ligining ortishiga olib keladi. Keyinchalik gaz omili keskin kamayishi mumkin. Umuman olganda ishlatish davomida gaz omili dastlabki gaz omilidan ancha (4-5 marta) yuqori ko’rsatkichga ega bg’ladi. Neft olinishi ikkinchi davrda g’zining yuqori nuqtasiga chiqadi va shu zahoti kamayishga boshlaydi. Umuman bunday neft suvsiz ishlatiladi. Bunday sharoitda har bir quduq atrofida depressiya voronkasi hosil bg’ladi, shuning uchun bunday sharoitda quduqlarni zichroq joylashtirish taqozo etiladi.

Neft beruvchanlik qobiliyati 0,2-0,3 atrofida, agar neftda eritan gazning miqdori oz bg’lsa 0,1-0,15 darajasida qoladi. Bunday konlarni Ozarbayjon, SHimoliy Kavkaz, G’arbiy Ukraina, Saxalin, Emba kabi neft g’lkalarida uchratish mumkin.