А. Тешабаев, С. Зайнабидинов, И. Каримов, С. Власов, В. Абдуазимов


)  сиртдаги энергетик сатҳлар узуликсиз спектрга эга бўлганда;  2 )



Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/86
Sana14.07.2022
Hajmi0,93 Mb.
#799518
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   86
Bog'liq
2. Укув кулл. Сирт физикаси


сиртдаги энергетик сатҳлар узуликсиз спектрга эга бўлганда; 
2

бир бирига яқин жойлашган сиртий сатҳлар ҳолида ўринли бўлади. Паст 
температурада германийда дискрет сатҳлар кузатилади.
Майдон эффекти 
ўлчашлари натижаларини ҳаракатчанлик ўлчамлилигига эга катталик 
Μ
мэ
=
dQ
d
c


(4.7) 
ёрдамида тавсифлаш баъзан қулайлик беради. Уни майдон эффекти 
ҳаракатчанлиги дейилади. Унинг учун қуйидаги назарий ифода олинган:
μ
мэ
=
s
s
s
Y
Z
Y
b





exp
exp
1
exp
2
2
1





(4.8) 
бунда
;
/
2
L
n
F
Z
i


s
ss
s
d
dQ
e



exp

(4.9)
Кремний учун сиртий сатҳлар параметрлари μ
эп
ни ўлчашлар асосида 
ва оддий йўл билан –сиртий сатҳларга ушланиш эгри чизиғи таҳлили 
асосида аниқланган. 


34 
4.3. Майдон эффекти кинетикаси 
 
Майдон эффектини дастлабки 
тадқиқотлардаёқ 
сиртий 
ўтказувчанлик майдон ҳосил қилинган 
пайтда етарли тез ўзгаради, сўнгра 
аввал жуда тез, кейин секин равишда 
қандайдир 
стационар 
қийматгача 
(баъзан 
нолгача) 
камаяди 
деб 
тасдиқланган 
эди. 
Майдон 
эффектининг бундай ўзгариши
германий, кремний, Cu
2
O, PbS, CdS,
GaAs яримўтказгичларда кузатилган. 
4.6-расмда ∆σ
с 
нинг τ га боғланиши 
тасвирланган 10
-8 
c тартибидаги вақтда 
сиртий ўтказувчанлик дастлабки 
қийматидан анча пастга тушади, ~ 10
-5 
c да қандайдир ∆σ
c
квазистационар 
қиймат ўрнашади. Кейин яна 10
-3 
c дан секундгача, ҳатто соатларгача 
давомда стационар қиймат ∆σ
с
сm 
ўрнашади.
4.7-расм
∆σ
с 
нинг вақт ўтши билан камайиши сабаби: майдон ҳосил қилган 
заряд ташувчиларнинг бир қисми сиртий сатҳларга ўтади, улар энди 
ўтказувчанликда қатнаша олмайди. Майдон эффекти кинетикасининг бу 
ҳослиги германий ва кремнийда сатҳларнинг икки тизими борлигини, 
уларнинг релаксация вақтлари бир биридан кучли даражада фарқ 
қилишлигини тасдиқлайди. τ
s

10
-8
С релаксация вақтига эга бўлган 
сатҳларни 
“тез” сатҳлар
деб, τ
s
≥10
-3
С бўлганларини 
секин сатҳлар
деб 
номланган.
Бу катта тофовут сатҳларнинг жойлашиши билан боғлиқдир. 
Маълумки, германийнинг ҳақиқий сиртида едириш кимёвий ишловидан 
кейин ~ 10Å
қалинликдаги оксид қатлами мавжуд бўлади. Ҳавода бу қатлам 
қалинлиги ~ 50Å гача ортади, термик ишловдан сўнг у яна хам қалин бўлиши 
мумкин. Оксиднинг ташқи сиртидаги ҳолатлар 
“секин” ҳолатлар
бўлади, 
чунки уларнинг ҳажмдаги зоналар билан заряд ташувчилар алмашинуви 
қийин, релаксация вақти катта.

Download 0,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish