муносабат олинганким. у диффузия энтропинсини
бахолаш
на
Ц, ни а н и м а т имконини беради. Бу ифодадаги G" — сил
жиш
модули, О},' -
м у гл о к
нол (ОК) лаги
силжиш модули.
Аммо бунда А/:'П1 активлаш энерш яси ва силжиш модулиниш
температурага богланиши маълум булиши керак.
Урин эгаллаш цаттиц эритмаларла
атомлар
диффузияси на-
зариясида
\ам />--«/2 /т
длстллбки тенглама булиб, лекин д и ф
фузия параметрлар бонп;ача ф изик маънога эга. Дарвоке, v
такрорийлик мазкур эригмаларда яна диффузиялапаётган агом
кушни вакансия \осил булиши э\тимоллигига \ам боглик,:
v = Sv'()0
W г =
ехр|дГ/А7' ]ехр[д
Fr /кТ ]
(6.50)
Бу ерда Vo — кристалл панжараси тугунидаги атомнинг теб
ранишлар такрориилпги, Л/-’ — уша (6.46) куринишга эга. v. Д /'
ва Д/'v ларни (6.42) ифодага куйсак, (6.47) ва (6.48) ифодалар-
ни
хосил киламиз, аммо уларда
АЕ„, = Д
Е'„ + АЕУ ;
AS,,, = AS,'„ + A S y .
(6.51)
Чизикчали катталиклар сакраб утишга тегишлилир. Демак,
диффузия жараёни миграция (кучиш)
АЕт — энергияси
оркали аникланади, аммо у тугунлараро диффузия ва тугунлар
буйлаб
диффузия
\олларида фарк/1И
булади. Бу энергия ней
трал атомлар ёки ионлар диффузияланиш и холларида \а р хил
булади.
Макрону^сонли цаттик жисмларда диффузия. Бу \олда \о -
дисани икки хусусиятини \исобга олиш чару р. Биринчидан,
диффузия к о э ф ф и ц и е н т анизотроп катталик. Ш униж учун
поликристаллиинг ихтиёрий \а р хил йуналган лоналарида зич-
лик градиенти
йуналишидаги диффузион ок,имлар турли
булади.
Иккинчидан, дарзларниж ривожлапган тури буйлаб
атомлар диффузион \аракатчанлиги ортиши му\им, буниш
окибатида
макроскопик диффузион оким ортади. Макро-
нуксошш
каттик
жисмда
(У
дифф узия
коэффиниенти
нуксонсиз кристаллда D
диффузия коэффициенти билан
боглик- Буни аииклаш учун киришмалар зпчлиш ни нг
с - [о,5со
/ -JnDi ]e\p|-.v~/-l/J/ |
(6.52)
155
ифодасидан фойдаланамиз. Бунда D ни
D* га алмаштириб,
сунг с= с деб олинса, изланаётган D* диффузия коэф ф ициен
ти ифодаси \оси л булади:
Масалан,
Dq = 1
0 "
14 jvf2/c , х =
1 0 '3л<,
L =
10
~4м, 8l Ds =
10~17
jw
3/
c
булса, ° / £ ) 0 = 1 0 102. gy l^ IO -4 м
булганида макронуксонсиз
кристаллда диффузия коэффициенти макронукронли кристаллда-
гидан унларча марта ортик булар экан. \исоблар ва тахлилнинг
тасдиклашича, йирик коваклар диффузияни сусайтиради. Демак,
мавда ковакларнинг йирик ковакларга бирлашиши каттик ж ис-
мдаги диф ф узияни пасайтиради.
1. Тугунлар сони 1022 см_3, Ш отки нуксони хосил булиши
энергияси 1,5 эВ булса, кайси температурада нуксонлар (ва-
кансиялар) зичлиги 106 см-3 булади?
2. Тугунларнинг умумий сони ва тугунлар оралиги сони
тенг, Т=300К, Ф ренкел нуксони х °сил булиши энергияси 2
эВ булганда бундай нуксонлар сони канча?
3. Бор ва Ф осфор элементлари кремнийда кандай каттик
эритма хосил килади? (6.2-жадвалдан фойдаланинг).
4. 141-бетдаги маълумотдан фойдаланиб, иш корий метал
лар галогенидларига / ’-марказлар кандай ранг
бериш ини
аникланг.
5. Н уксоннинг таърифи ка ндай?
6. Н уксонларга богл и к электронлар
эн ергети к холатлари
кри стал л н и н г зоналаридаги \о латлард ан
канак.а ф ар к
килади?
7. Н уксонларнинг улчамлар буйича синфланиш и канака?
8. Экситонлар, поляронлар, электрон — ковак жуфтлари-
нинг мохияти нимада?
- In
Do'stlaringiz bilan baham: