А. Теш абоев, С. Зайнобидцинов, Ш. Эрматов


Учувчан таркибловчили каттик, жисмларда ковакдорлик



Download 8,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/199
Sana25.02.2022
Hajmi8,32 Mb.
#278807
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   199
Bog'liq
Qattiq jismlar fizikasi TESHABOYEV

4. Учувчан таркибловчили каттик, жисмларда ковакдорлик
Куп таркибловчили ц ап и к жисмларда учувчан таркибловчи- 
нинг бугланиши ортикча вакансиялар манбаи булади. Ярим 
утказгич крттик, жисмлардан галлий арсениди GaAs мисол 
булади, чунки ундаги As маргумуш анча учувчандир. К,аттик; 
жисм сиртидан бугланган атомлар урнида вакансиялар пайдо 
булади, уларни ичкаридаги атомлар келиб тулдиради. Улар \ам
яна бугланади. вакансиялар яна тулдирилади ва х,.к. Натижада 
намуна \ажми ортикча микдордаги вакансиялар билан туйинади. 
Уларнинг баъзилари сиртга ва дислокацияларга кетади, лекин 
уларнинг бирор микдори йигилиб коваклар \осил килади.
Бошка хджмий нук,сонлардан кристаллнинг мозаикалиги ва 
газ пуфакларини 
айтиб утамиз. Х,ажмий нуксонлар кдгтик, 
жисмлар ф изик хоссаларига му^им таъсир курсатади. Буни 
Кисман айрим \аж м ий нуксонлар тугрисида тухталганда гапи- 
риб утдик.
М акронуксонларга эга булган жисмларда диффузияни 
тадкиклаганда икки омилга ало\ида эътибор бериш керак. Би- 
ринчидан, диффузия коэф фиценти анизотроп булади, у албатта 
диффузия ок,имини аниклаш да му\им. Иккинчидан, дарзлар 
тури буйлаб атомларнинг диффузион \аракатчанлиги 
му\им 
даражада орт и к булади.
Коваклар \ажмий диффузия фронтини камайтиради, бу эса 
диффузион ок,имни камайтиради. Лекин, коваклар билан боглик, 
сиртий диффузия к,аттик жисм оркали диффузияни орпиради.
М акро нуксонли каттик жисмларнинг механик хоссалари 
х;ам нуксонлар табиати, зичлиги ва бошка хара кт ери стм кала- 
рига боглик, макронуксонлар каттик ж исмнинг эластиклик 
модулларига 
му\им таъсир курсатади. Масалан, 
коваклар 
нисбий ,\ажми 
К’ = ГКО(/ /(VМо. +-КС), бунда Vc — коваксиз
Катлам 
\аж м и, VKO]1 - коваклар \аж ми. Ковакли ва коваксиз 
жисмлар силжиш модули (G ва G) ва х,ар тарафлама кисилиш 
модули ( 11" ва Н) ифодаларига киради:



Download 8,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish