A. Taniyev innovatsion iqtisodiyot darslik

6. Intellektual mulkni boshqarish.

Intellektual mulkni boshqarish - bu strategik biznes maqsadlariga erishish qobiliyatiga ta’sir ko‘rsatadigan innovatsion kompaniyani boshqarishning muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Zamonaviy yuqori texnologiyali korxonani boshqarish muvaffaqiyati bilimga asoslangan nomoddiy aktivlarni yaratish, himoya qilish va ulardan samarali foydalanish qobiliyatiga bog‘liq.
Kompaniyaning intellektual mulkini boshqarish mohiyati uning ob’ektlariga bo‘lgan huquqlar portfelini boshqarishdan iborat. Bunday portfel o‘zi himoyalangan IF uchun ham, litsenziyalash shartnomalari asosida olingan natijalardan foydalanish uchun ham eksklyuziv huquqlar to‘plamini o‘z ichiga oladi. Huquqlar portfeli qoida tariqasida patent huquqlari asosida shakllantiriladi, lekin u mualliflik huquqi ob’ektlariga, ishlab

chiqarish sirlariga (nou-xau), savdo belgilariga va boshqalarga eksklyuziv huquqni ham o‘z ichiga olishi mumkin. Demak, intellektual mulkni boshqarish deganda intellektual mehnat natijalari, individualizatsiya vositalarini yaratish, ulardan foydalanish bo‘yicha tadbirlarni rejalashtirish va nazorat qilish tushuniladi.
Intellektual mulk menejmentning asosiy vazifasi - bu boshqaruv ob’ektini keyinchalik kapitallashuvi bilan korxonaning qimmatbaho aktiviga aylantirishdir.
Intellektual mulk-menejment bir nechta sohalarda umumlashtirilishi mumkin bo‘lgan keng funksiyalar va jarayonlarni o‘z ichiga oladi (1-rasm):

1. 
   intellektual faoliyat natijalarini yaratish (IF);
   
2. 
   ularga bo‘lgan huquqlarni ro‘yxatdan o‘tkazish;
   
3. 
   IFni amalga oshirish va undan foydalanish;
   
4. 
   ro‘yxatdagi jarayonlar bilan bog‘liq operatsiyalarni moliyalashtirish;
   
5. 
   intellektual mulkni boshqarish bilan bog‘liq barcha tadbirlarni tashkiliy va axborot bilan ta’minlash.
   

Zamonaviy yuqori texnologiyali korxonalar faoliyati o‘z mahsulotlarining murakkabligi va yuqori darajadagi xavfliligi bilan ajralib turadi. Intellektual faoliyat natijalaridan foydalanish orqali mahsulotlarni doimiy ravishda yangilab turish zarurati sharoitida bunday tarmoqlar eng xavfli hisoblanadi. Shuning uchun intellektual mulkni boshqarish Innovatsion tizim mavjudligining barcha bosqichlarida yuzaga keladigan xatarlarni boshqarishni o‘z ichiga oladi.
Intellektual mulkni huquqiy himoya qilish strategiyasi ko‘p jihatdan korxona miqyosiga, kompaniya hayot siklining bosqichiga, ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish darajasiga bog‘liq. Yirik innovatsion loyihalarni amalga oshirish uchun moliyaviy, moddiy va mehnat resurslarini jalb qilishda so‘zsiz ustuvorlikka ega bo‘lgan yirik korporatsiyalar bir qator sanoat va faoliyat sohalarida inkor etib bo‘lmaydigan afzalliklarga ega.