Ko’krak tipdagi
qaddi - qomatda kam yog‘ to‘planishga moyil, muskullar
rivoji o‘rtacha, ko‘krak qafasi yassi, qisman bukchaygan qorin botiq bo‘ladi.
Muskulli tip:
tana muskullari kuchli rivojlangan, ko‘krak qafasi slindir
shaklida, qorin to‘g‘ri yoki to‘lqinsimon, yelkasi biroz engashgan joyida yog‘
o‘rtacha miqdorda, yelka kichik.
34
Qorin tipdagi
qaggi - qomatda tanasida yog‘ ko‘p, muskullar bo‘sh yoki
o‘rtacha, qorin oldinga chiqqan, yelkalar oddiy yoki biroz engashgan.
Noaniq tipda
tanada har xil tiplarning belgilari aralashgan xolda na‘moyon
bo‘ladi.
1927yilda Galaniy ayollarni gavda tuzilishi leptosom gavdali yoki ensiz tanali
oriq va megolosom gavdali, yirik gavdali hilarga ajratgan. Ularning biri yana mayda
tiplarga bo‘linadi. Chunonchi leptosom gavdali astenik, stenoplastik, mezonlastik,
evriplastik, subatletik, atletik tiplarga bo‘linadi. Mezosom - piknik, mezoplastik,
megolosom – atletik, subatletik, europlastik hillarga bolinadi.
Tana tuzilishining asosiy koordinatsiyalari
Yuqorida qaddi - qomatni tasvirlashni somatik tiplari haqida fikr - mulohazalar
bildirildi. Shuni qayt etish lozimki somatik tiplar cheksiz emas. Qaddi - qomatni
klassifikatsiyalash tana proportsiyasi tarkibiy qismlari shuningdek gavdaning
balandligi va kengligi e‘tiborga olinishi lozim, qaddi-qomatni balandligi va
kengligiga qarab bir qancha qaddi-qomat tiplari ajratiladi.
1)
Qambar va keng tanali tip
. Tanani bunday tipi sutemizuvchilardan primatlarga,
sichqonlarga, kalamush, quyonlarga hos. Odamda gavdani yo‘g‘on bo‘lishi irsiy
jihatdan belgilanib ko‘pincha yoshlik bolalik davridayoq namoyon bo‘ladi.
2)
Suyak va muskul va yog’ga qarab ham gavda qiyofasi tiplarga ajratiladi
. Bunda
rentgen, ul‘tratovush, biokimyoviy metodlardan foydalaniladi. Tipologik hossalar
qachon paydo bo‘ladi degan masala bo‘yicha olimlar o‘rtasida yagona fikr yo‘q.
Ko‘pchilik yoshlikdan 20 – 30 dan katta 40 yoshgacha bo‘lgan erkaklar gavda
tuzilishiga qarab tiplarga ajratish lozim degan fikrlarni bildiradilar. Yuz qiyofasi, kalla
tuzilishiga qarab qaddi-qomatning aniqlash munozarali sanaladi.
XX asrning 20 - yillarida ishchi yoshlar gavda qiyofasini shuningdek 70 yillarda
Leningrad maktab o‘quvchilarning gavda qiyofasini o‘rganib tubandagi natija olingan.
Gavda qiyofasi
I
II
Astenoid
32.0
36.6
Muskulli
26.0
43.1
Qorni katta, ko‘krak qafasi kichik,
tanada – yog‘ o‘rtacha.
6.0
-
Tanada yog‘ ko‘p, bo‘yni qisqa, ko‘krak
-
7.1
35
qafasi keng va qisqa, qorni va pastki
jag‘i katta.
Abdominel tip – dehqoncha tip qorin katta, ko‘krak kafasi kichik, tanadagi yog‘
kam.
Digestivniy - tanada yog‘ ko‘p, bo‘yin kalta, ko‘krak qafasi keng kalta, qorni
katta.
Do'stlaringiz bilan baham: |