A samatov, I. B. Rustamova

<¹⁴-⁵)



bunda: M_xar — mahsulot ishlab chiqarishga sarflangan mehnat xarajatlari, kishi/soat;

YM — bir so'mlik asosiy va aylanma ishlab chiqarish fondlari hisobiga olingan yalpi mahsulot (yalpi va sof daromad):

YM YD SD

- “ AFq+AyFq У^ок‘ AFq+AyFq У^ок1 AFq+AyFq ⁽¹⁴'⁶)

bunda: AF_q— asosiy fondlaming qiymati, ming so‘m;

A_yF4— aylanma fondlar qiymati, ming so'm.

Shunday qilib, qishloq xo'jaligini intensivlashtirishning iqtisodiy samaradorligi bir gektar yerdan ishlab chiqariladigan mahsulotning ko'payishida, mahsulot birligiga sarflangan jonli va buyumlashgan mehnat xarajatlarining pasayishida o'z aksini topadi.

Qishloq xo'jaligini intensivlashtirish, uning yo'nalishiga, sur’atiga va samaradorligiga ta’sir ko'rsatadigan ko'p omillarga bog'liq. Qishloq xo'jaligini intensivlashtirishda muhim omil fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini ishlab chiqarishga tadbiq etish bo'lib, u o'z tarkibiga nafaqat mashina texnikasidagi taraqqiyotni, balki ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish texnologiyasidagi ishlab chiqarishni rivojlantirishning ilg'or tajribalaridan foydalanishni ham kiritadi.

Tuproqqa ishlov berishni yaxshilash, qo'shimcha organik va mineral o'g'itlar solish, meliorativ ishlarni o'tkazish, barcha kompleks agrotex- nik tadbirlarni bajarish tuproqning iqtisodiy unumdorligini oshirishga, dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishni o'stirishga imkon beradi.

Qishloq xo'jaligini intensivlashtirish samaradorligini oshirish yo'llari quyidagilar:

1. 
   qishloq xo'jaligida fan-texnika taraqqiyotini rivojlantirish;
   
2. 
   qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida investitsiya va kapital qo'yilmalaming o'sishi;
   

4. 
   qishloq xo'jaligi moddiy texnika bazasini mustahkamlash;
   
5. 
   ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish darajasini oshirish;
   
6. 
   qishloq xo'jaligini kimyolashtirishni rivojlantirish (mineral o'g'itlar solish va kimyoviy o'simliklarni himoya qilish vositalarini qo'llash);
   
7. 
   qishloq xo'jaligini melioratsiyalash (sug'orish, yerning zaxini qochirish, boshqa ishlarni rivojlantirish);
   
8. 
   qishloq xo'jaligi uchun kadrlar tayyorlashni takomillashtirish. Intensivlashtirishni izchillik bilan amalga oshirishning muhim sharti qishloq xo'jaligiga ajratilgan kapital qo'yilmalaming o'sishidir. Qishloq xo'jaligida mahsulot ishlab chiqarishni asta-sekinlik bilan sanoat asosiga
   

o‘tkazishga imkon beruvchi kuchning iqtisodiy potensialidan foydalaniladi.

Qishloq xo'jaligining moddiy texnika bazasini mustahkamlash, traktorlar, kombaynlar, avtomobillar va boshqa texnikalarni yetkazib berishni ko'paytirish ishlab chiqarish jarayonlarida mexanizatsiya- lashtirish darajasini asta-sekinlik bilan oshirish, dehqonchilik va chorvachilikda ishlab chiqarishni kompleks mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishni joriy qilishning ishonchli asosi hisoblanadi.

Hozirgi vaqtda shudgorlash, g'alla ekish, paxta ekish, qator oralariga ishlov berish, g'allani yig'ishtirish ishlari to'liq mexanizatsiyalashgan.

Qishloq xo'jaligini intensivlashtirishning yetakchi yo'nalishlaridan biri kimyolashtirishdir. Organik va mineral o'g'itlami sohsh qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi samaradorligini oshirishga, qo'shimcha mablag'lar qaytimini tezlashtirishga imkon beradi va bevosita tuproq unumdorligini o'zgartirishga yordam beradi.

Qishloq xo'jaligini intensivlashtirishning yana bir muhim yo'nalishi melioratsiya hisoblanadi. Bu tuproqning iqtisodiy unumdorligini va dehqonchilik samaradorligini oshirishning kompleks va uzoq muddat ta’sir qiluvchi omilidir.

Qishloq xo'jaligini intensivlashtirish ishlab chiqarishga qo'yilgan, sarflangan har bir so'mdan oqilona foydalanishni ko'zlaydi. Qishloq xo'jaligini tubdan intensivlashtirish qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishini sifat jihatdan qayta tashkil etish va uning samaradorligini oshirishning yetakchi omili hisoblanadi.