A s o s L a r I toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini

Abstraksiyalash, 
ya’ni mavhumlashtirish usuli yordamida predmet­
ning sifat, xususiyatlari fikran ajratib olinib, tushunchada ifodala-
nadi.________________________________________________________
Umumlashtirish 
usulida predmetlar umumiy, muhim xususiyatlariga 
ko‘ra sinflarga birlashtirilib, tushuncha hosil qilinadi.______________
Tushunchaning mazmuni va hajmi. Tushunchaning turlari. 
Har
'
bir tushuncha muayyan hajm va mazmunga ega. Tushunchaning 
111 hajmi unda fikr qilinayotgan predmetlar yig‘indisini aks ettiradi.
Masalan, «orol» tushunchasining hajmi Yer yuzidagi mavjud bar- 
/ cha orollarni o‘z ichiga qamrab oladi. Tushunchani ifodalovchi 
^ so‘zda ko‘plik qo‘shimchasi «lar» bo‘lmasa ham, u umumiy hajm- 
; ga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, inson, uy, davlat tushunchalari 
i kabi.
&

---

- Hajmiga ko‘ra yakka va umumiy, ayiruvchi va to‘plovchi, 
Shuningdek bo‘sh hajmli tushunchalar farqlanadi:
Hajmiga ko‘ra tushuncha turlari
Misollar
Yakka tushunchaning 
hajmida bit- 
ta predmet fikr qilinadi.
«0‘zbekiston 
Respublikasi», 
«Ko‘kaldosh madrasasi».
Umumiy tushunchalar 
predmet- 
lar guruhini aks ettiradi. Umu­
miy tushunchalarni aks ettiruvchi 
predmetlarning miqdori sanala- 
digan va sanalmaydigan bo'lishi 
mumkin.
Inson, stol, shoir — sanalmaydigan 
umumiy tushunchalar.
XIX asr o‘zbek shoiralari, Nobel 
mukofotini olganlar — sanaladigan 
umumiy tushunchalar.
Ayiruvchi tushuncha 
shunday sinf 
(umumiy) tushunchasiki, unda 
aks etgan belgilar shu sinfning har 
bir predmetiga xosdir.
Fan, non.
To‘plovchi tushuncha 
ham sinf 
(umumiy) tushunchasi bo‘lib, 
u aks ettirgan belgilar shu sinf- 
ni (umumiylikni) tashkil etuv­
chi har bir predmetga taalluqli 
bo‘lmaydi.
Qo‘shin, o‘rmon.