A. R. Babajanov, A. M. Muqumov, Z. X. Xafizova yerdan foydalanishda integratsion boshqaruv

Yerdan foydalanish tizimi 
Yerdan foydalanish usullari 
Yerdan foydalanishni boshqarish 
Yerning funktsional mohiyati 
OEF qirraalari 
Asosiy ishlab chiqarish vositasi 
Kenglik-asos 
Yer - tovar 
ijtimoiy 
iqtisodiy 
ekologik 
Yer bozori 
Ijtimoiy soha 
Sanoat 
Qishloq xo’jaligi 
Rekreatsia 
Transport 
O’rmon xo’jaligi 
Yerni qayta tiklash 
Tuproq unumdorligi 
Hududiy-shartli 
To’
li
qsiz
Oddiy
Ke
nga
yti
rilgan
Savdo 
Xizmat sohasi 
Parklar, Ormon 
parklari
YeM muvofiqlashtirish 
Yerdan foydalanishni ma’muriy 
boshqarish 
YEOFni’minlash usullari 
Huquqiy
Axborotli
Hududiy
Te xnologik 
Yerdan foydalanishni boshqarish funktsiyalari 
Yer 
qonunchiligi 
bilan
shug’ullanish 
YEOFni 
bashoratlash va 
rejalash 
Yerdan 
foydalanishni 
nazorat
Yer kadastri 
Tarmoqlar 
aro 
taqsimot 
Yer tuzish
YEOF 
samaradorligini 
baholash
Yerlarni muhofaza 
qilish 
Yerlarni qayta 
tiklash 
Qo’riqxonalar
Yer nizolarini hal 
qilish
Yer monitoringi
13-rasm. Yerdan foydalanishni tizimli va kichik tizimlari

---

86 
Ikkinchi kichik tizimning mavjud bo‘lmasligi ma’lum bir stixiyalik bilan, 
jamiyat tomonidan yer resurslaridan to‘la bo‘lmagan, nooqilona va samarasiz 
foydalanish bilan belgilanadi. Bu so‘zsiz jamiyatni normal rivojlanishiga salbiy ta’sir 
ko‘rsatadi. Birinchi kichik tizimning mavjud bo‘lmasligi ikkinchi kichik tizim 
mavjudligini hamda faoliyat ko‘rsatishini ma’nosiz qiladi. 
Shunday qilib, birinchi kichik tizimning faoliyat ko‘rsatishi ikkinchi kichik 
tizimni faoliyat ko‘rsatishini obyektiv tarzda talab qiladi va aksincha. Bunday o‘zaro 
bog‘liqliklar organik yaxlitlikni hamda yerdan foydalanish tizimini tashkil etadi. 
Yerdan foydalanish tizimining boshqa barcha tashkil etuvchilari (qismlari, 
elementlari) ushbu kichik tizimlarga mos ikkinchi, uchinchi va keyingi darajadagi 
blokni (qismlari, elementlar) vujudga keltiradi. Masalan, yerdan foydalanish 
iqtisodiy-ijtimoiy, rekreatsion va ekologik qirralarining bir qismi (elementlar) 
birinchi 
kichik 
tizim 
blokining 
mazmuni 
hisoblanadi. 
Jamiyatdagi 
yer 
munosabatlarini muvofiqlashtirish va yer resurslaridan foydalanishni boshqarish 
muammosi ikkinchi kichik tizim blokining mazmuni hisoblanadi. 
E’tirof etilgan asosda tizimli yerdan foydalanishga quyidagicha ta’rif beriladi: 
ya’ni