A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

CHambilning qo‘chqori o‘zim bo‘laman,

CHambil eltib seni loyga solaman.

deb Avazxoning o‘zi bergan taorifida ham bahodirning qo‘chqorga o‘xshatilishi tilga olingan. Masalan, o‘zbek xonadonlarida qo‘chqorning kalla suyagi yomon ko‘zlardan asrash uchun biron bir daraxtga osib qo‘yish odati hanuzgacha mavjuddir. Xorazmda esa yomon ko‘zlar qo‘yning shoxiga tegib qaytsin degan maqsadda xonadonlarda shoxdor qo‘chqorlar boqishgan. E.M.Pesherevaning keltirilgan maolumotlariga ko‘ra, Markaziy Osiyo xalqlarida qo‘y insonlarni balo qazoni asrovchi ilohiy hayvon sifatida qarab kelingan.

Qadimshunos YU.D. Baruzdin Batkent Laylakdagi arxeologik yodgorliklarni o‘rgana turib kishi suyaklari bilan qo‘y kallasi dafn etilgan qabrga duch kelgan. Xorazmning Qo‘y Qirilgan qaloa yonidan topilgan ostadondagi odam haykalchasining bo‘ynida qo‘y shaklidagi taqinchoq bo‘lgan. Qabr va ossuariylarda qo‘y suyagi va qo‘y shaklidagi taqinchoqlar ham o‘z- o‘zidan mahalliy xalqlarning qo‘y kulptiga sig‘inganliklarini ko‘rsatadi. Qo‘ylarni muqaddaslashtirib uni hunarmandchilik buyumlari da tasvirlash anoanasi hozirga qadar saqlanib qolgan. O.A.Suxareva kashtalardagi qo‘chqor shoxiga o‘xshash naqshlar xususida jumladan shunday fikrlarni bildirgan edi. «Naqshlarda asosan qo‘chqorning bitta belgisi uning shoxi ifodalangan.

Echkini qurbonlik qilish. YUrtimiz vohalaridagi muqaddas ziyoratgohlarda suvni ko‘proq toshib oqishi uchun echkini so‘yganlar.

Buzoq qurbonlik qilish. Muqaddas ziyoratgohlarda buzoq yoki sigir kam hollarda jonliq sifatida qurbonlik qilingan.

Tuyani qurbonlik qilish. Hozirgi vaqtda muqaddas ziyoratgohlardan biri bo‘lgan SHohimardondagi Hazrat Ali ziyoragohida har yili tasavvuf tariqati namoyondalari tomonidan Payg‘ambar mavludiga atab tuya jonliq sifatida qurbonlik qilinadi. Nima uchun aynan tuya qurbonlik qilinishi to‘g‘risida ular «tuya hayvonlar ichida eng sabr bardoshli bo‘lib uning go‘shtini egan mo‘minlar ham sabr toqatli bo‘ladi» degan fikrni bildirganlar.