A qodiriy nomidag jizzax davlat pedagogika instituti biologiya va uni o

Gidrosfera holatining o'zgarishi. Sanoat va uy - joylari qurilishining keskin o'sishi suv etishmovchiligiga sabab bo'lmoqda, uning sifati pasaymoqda. Suv resurslari kamayishining asosiy sabablari kuyidagilardir:

• 
  insonni biosferaga ta'sir qilishi oqibatida suv resurslarining kamayishi;
  
• 
  suvga bo'lgan talabni keskin o'sishi;
  
• 
  suv manbalarini katta miqdorda ifloslanishi.
  

Inson faoliyati ta'sirida suv havzalarining sayozlashuvi, kichik daryolarning yo'q bo'lib ketishi, ko'llarning qurishi, o'rmonlarni kesib tashlash, hayvonlarni rejasiz boqish, cho'llarni to'xtovsiz haydash, melioratsiya tizimlarini o'ylamasdan rivojlantirish natijasida yuz beradi. Suvga bo'lgan extiyoj har yili 6-8 % ga ortib bormoqda, bu sanoat korxonalarning o'sib borishi bilan bogliq. Xo'jalik ishlari uchun suv sarfi ortib bormoqda. Yaqin yillar ichida esa u har bir kishi uchun 400 metr/sutkani tashkil etadi.
Ifloslantiruvchilar biologik, mexanik va kimyoviy bo'lishi mumkin.
Suv shunchalik ifloslanganki, daryo va hovuzlarda ko'p tirik jonzotlar
qirilib ketmoqda, ayniqsa baliqlar. Bunday suvlarni tozalamasdan va zararsizlantirmasdan iste'mol qilish mumkin emas. Daryo va ko'llarga, suv havzalariga ishlab chiqarish chiqindilari, maishiy axlatlar, neft maxsulotlari, ogir temir chiqindilari tashlanmoqda.
Asosiy ifloslantiruvchi - bu kimyoviy korxonalari, neftni qayta ishlash va neft-kimyo korxonalri, qog'oz ishlab chiqarish tarmoqlari, o'simliklarni oziqlantirish maqsadida qo'llanadigan o'gitlar, qishloq xo'jalik ekinlari zarakunandalarga qarshi kurashda ishlatiladigan kimyoviy moddalardir.
Tankerlarning xalokatga uchrashi natijasida dengizlarning keng ko'lamda yonilg'i bilan ifloslanishiga olib kelmoqda.
O'zbekistonda aholini ekologik favqulodda vaziyatlar-dan muhofaza qilish tadbirlari.
Har bir inson ekologik tarbiyaviy ishlar jarayonida quydagilarni bilishi zarur:

• 
  tabiat boyliklaridan tejab-tergab foydalanish va ularni muhofaza qilish;
  
• 
  atrof - muhitni iflaslanishdan saqlash;
  
• 
  tabiatni kelajak avlodlar uchun tabiiy holda qoldirishga in-tilish.
  

Mehnat jamoalarida kishilarning ekologik madaniyatini avvaldan sinalgan qadriyatlarimiz asosida rivojlantirib berish maqsadga muvofiq. Bunda tabiat resurslaridan oqilona va tejamkorlik bilan foydalanish kerak:

• 
  bog va xiyobondagi daraxt, buta va gullarni ilmiy texnologiyalar asoslarida parvarishlash;
  
• 
  aholi gavjun bo'lgan joylarda o'rmon maydonlarini tashkil qilish va obodonlashtiilgan istirohat boglariga aylantirish.
  

Nazorat savollari.

1. 
   Ekologik tusdagi FVlar to'g'risida tushuncha ularning tasnifi kelib chiqish
   

sabablarini ayting
2. Ekologik tusdagi FVlarning tavsifini tushuncha bering..
3. Quruqlik holatining buzilishi haqida ma'lumot bering.
4. Atmosfera holatining o'zgarishi haqida ma]lumot bering?
5. Gidrosfera holatining o'zgarishi to'g'risida tushuncha bering.
6. Aholi va hududlarni ekologik tusdagi FVlardan muhofaza qilishhaqida
ma'lumot bering.