А. Пирматов, С. Л. Матисмаилов, Қ.Ғ

Қабул барабанининг ишлаши
. Қабул барабани пахта тутамларини 
алохида толаларга ажратиш хамда ифлосликлардан тозалаш учун хизмат 
килади. 
25
,
1
4
,
1


пр
б
v
v
Қабул барабанининг тезлиги оширилганда унинг гарнитурасига таъсир 
этадиган босимнинг камайишига ва пахта толаларига таъсир этиш самараси 
оширилишига олиб келади, бунда 1 г толага таъсир этадиган гарнитура 
тишлар сони ошади хамда зарбий куч таъсири ортади. Бунинг натижасида 
тола тозаланиш самараси ортади ва тарам сифати яхши бўлади. Шляпкали 
тараш машиналарида қабул барабанининг тезлиги ортирилганида тола 

---

70 
узунлигинининг камайиши юз бермайди, аксинча бундай холат жун толасини 
тараш 
учун 
ишлатиладиган 
валикли 
тараш 
машиналарида 
учрайди.Чиқиндилар 
миқдори,қабул 
барабани 
таьсирида 
пахта 
бўлакчаларидан ажралиб чиқади, қабул барабани тезлиги ошиши билан 
ортиб боради.Ажралиб чиқадиган чиқиндилар миқдори қабул барабани 
тезлигига боғлиқлиги: 
1
2
1
2
n
n
P
P

(5) 
Бу ерда: 
2
P
- 
1
P
—чиқиндилар миқдори %, қабул барабанидан ажраладиган;
1
n
ва 
2
n
— қабул барабани айланишлари ай/мин 
Қабул барабанининг тезлиги оширилганда барабан сиртида марказдан 
қочма куч хосил бўлади, бу эса ўз навбатида толаларни қабул барабанидан 
бош барабан сиртига олиб ўтилишига ѐрдам беради. Қабул барабани ва бош 
барабани марказдан қочма куларининг ўзаро боғликлари қуйидагига тенг: 
R
n
r
n
R
m
r
m
P
P
б
пр
б
пр
2
2
2
2




(6) 
Бу ерда,
пр

ва 
б

- қабул ва бош барабан бурчак тезликлари, радиан секунда; 
r
ва 
R
- қабул ва бош барабан радиуслари, м; 
пр
n
ва 
б
n
- қабул ва бош барабан тезликлари, ай/мин. 
Қабул барабани учун 
650

пр
n
мин
ай
, 2r = 0,225 м ва бош барабан учун
пб = 175 ай/мин., 2R= 1,29 м, марказдан қочма кучларнинг боғлиқлигини 
аниклаймиз: 
40
,
2
29
,
1
*
175
225
,
0
*
650
2
2


б
пр
P
P
Юқорида кўриниб турибдики қабул барабнининг марказдан қочма кучи 
бош барабанининг марказдан қочма кучдан икки ярим баравар юқори, 
бундан толалар бош барабанга узатилиши таъминланиши кўриниб турибди. 

---

71 
Қабул барабани тезлигининг ортиб бориши билан
пр
б
v
v
тенглигининг 
бузилиши натижасида қабул барабанидан толалар бош барабанга узатилиши 
ѐмонлашади ва унинг сиртида толалар қолиб кетишига олиб келади. 
Қуйидаги доимий тенгликка риоя қилган холда 
38
,
1

пр
б
v
v
қабул 
барабани билан бош барабан орасидаги тиркиш ортирилса толаларни бош 
барабанга узатилиш самараси бузилади. Қуйидаги аниқликлардан шуни 
билса бўладики, нафақат марказдан қочма кучларнинг ўзъаро боғликлари 
толаларни бош барабанга узатилишига таъсир кўрсатади, балки бу жараѐн 
бош барабан сиртидаги гарнитуралар холатига ҳам боғлиқдир. 
Тараш жараѐни нормал ўтиши учун қабул барабани сиртидаги толалар 
бош барабан сиртига тўлиқ ўтиши шарт. Агар бу шарт бузилса, тугунаклар 
миқдори кўпайиб, тараш сифати пасаяди. 
1.
Бош барабан тишлари билан қабул барабани тишларининг ўзаро 
кесишиб жойлашиши толаларни осонлик билан ўтишини таъминлайди.
2.
 
Бош барабаннинг тезлиги қабул барабани тезлигидан катта.
 
3.
Сиртлар орасидаги разводка кичик.
4.
 

бош
 
> 

қ.б.

 1,2 

 1,3 марта. 
Бундан ташқари қуйидаги шартлар ҳам бажарилиши керак:
 
1.
Бош барабан тишларининг 
илашувчанлик 
қобилияти қабул 
барабаниникидан юқори. 
2.
Марказдан қочма куч ҳам қабул барабанининг сиртидаги толаларни 
бош барабан сиртига ўтишини таъминлайди.
3.
Қабул барабани сиртида ҳосил бўладиган ҳаво кучи бош барабан 
сиртида ҳосил бўладиган ҳаво кучидан икки баробар кўп бўлиши 
керак.