A. P. R im k ev ic h

2 8 .  Ish   bajarish  jarayonid a
ichki  en ergiyan in g  o ‘zga rish i.  Issiq lik   dvigatellari
5 5 9 . 
S le sa r  d e ta lg a   ishlov  b e ris h d a   poMat  egov  b ila n  
46  m a rta   h a ra k a t  q ild i.  B u n d a  h a r  b ir  h a ra k a td a   egovni 
8  sm   ga  h a ra k a tla n tirib ,  o ‘rta c h a   40  N   k u c h   q o ‘ydi.  A gar
84

---

eg o v n in g   m assasi  100  g  b o ‘lib,  bajarilg an   ish n in g   50  %  i 
u n in g   ichki  en erg iy asin in g   o rtish ig a  k etgan  b o ‘Isa,  egovning 
te m p e ra tu ra si  q a n c h a   o rtg an ?
5 6 0 .  V e lo sip ed ch i  4  soat  d a v o m id a   18  k m /s o a t  tezlik 
bilan  h a ra k a tla n d i.  V elosiped  bilan  v e lo sip ed c h in in g   m assasi 
100  kg,  q arsh ilik   koeffitsiyenti  0,03.  V elo sip ed ch i  v elosiped- 
d a  y u rg a n d a   s a r f   q ilg a n   e n e rg iy a sin i  k o m p e n sa tsiy a la sh i 
(to   Idirish )  u c h u n   sa riy o g 1  su rtilg an   n o n n i  yeyishi  yetarli 
boM adimi  (n o n n in g   m assasi  100 g,  so lish tirm a yonish  issiqligi 
9  M J/k g ,  sariyog‘ning  m assasi  20 g,  so lishtirm a yonish  issiqligi 
38  M J/k g )?
561.  S olishtirm a  issiqlik sig‘im i  с b o ig a n   b ir b o ‘lak m etall 
h b ala n d lik d a n   erk in  tu sh m o q d a .  A gar sh u   m etall  boMagining 
k%   m ex an ik   energiyasi  ichki  energiyaga  aylansa,  Y erga  uril- 
g an d a  u n in g   te m p e ra tu ra si  q a n c h a   k o ‘tarilgan?
5 6 2 .  Ikk ita  b ir  xil  p o ‘lat  sh a rc h a   b ir  xil  b a la n d lik d a n  
biri  q o v u sh o q   tu p ro q q a   tu sh d i,  ikkinchisi  esa  to sh g a  urilib, 
sap c h id i  va  b iro r  b a la n d lik d a   q o ‘l  b ilan   tu tib   olin d i.  B unda 
sh a rla rn in g   qaysi  biri  k o ‘p ro q   qizigan?
5 6 3 .  Q o ‘rg‘o sh in   o ‘q  200  m /s   tezlik   b ilan   u ch ib ,  tu p ­
roq q a kiradi.  A gar o ‘q n in g   78  %  kin etik  energiyasi  ichki e n e r­
giyaga  ay lan sa,  o ‘q  n e c h a   gradusga  qiziydi?
5 6 4 .  500  m   b a la n d d a n   tu sh ay o tg an   p o 'la t  p arch asi  Y er 
si it iga  y aq in lash g a n d a  50  m /s   tezlik k a  ega  edi.  A gar  havo 
qarshiligini  yengishdagi  b a rc h a   ish  shu  p a rc h a n in g   qizishiga 
k etd i  d eb  h iso b lan sa,  b u n d a   u  n e c h a   g rad u s  qizigan?
565*.  U zunligi  I  boMgan  ip g a  osilgan  sh a rc h a   (8 8 -  rasm ) 
В  vaziyatga  c h iq a rib   tu rib   q o ‘yib  y u b o rild i.  S h a rc h a   devorga 
u rilg a n d a n   keyin  a   b u rc h a k k a   o g ‘di.  Y o ‘q o lg an   m ex an ik
energiyaning к  protsenti sharchaning ichki 
e n e rg iy a s ig a   a y la n s a ,  b u n d a   s h a r c h a  
n e c h a  g ra d u s qiziydi?  S h a rc h a   m o d d asi- 
n in g  so lish tirm a  issiqlik sigMmi  с ni  m a ’- 
lu m   d e b   hisoblang.
5 6 6 . 
M assalari  b ir  xil  boMgan  ikkita 
q o ‘rg‘o sh in   sh a r  v va  2 v   tezlik b ilan   b ir- 
biriga to m o n   h a ra k a tla n m o q d a .  N o e la s- 
tik   urilish   natijasid a  s h a rla r  te m p e ra tu - 
rasin in g   o rtish i  А/  ni  an iq lan g . 
88-  rasm.
О  
В
—