A. P. R im k ev ic h

138

---

978*.  N e o n   la m p a   e le k tro d la rd a   k u ch lan ish   q a t’iy  an iq  
qiym atga y etg an d a y o n a  boshlaydi.  Bu  lam p a kuchlan ish in in g  
t a ’sir  e tu v c h i  q iy m a ti  a n a   sh u   k u ch lan ish g a  te n g   boMgan 
tarm o q q a ulansa,  lam pa davm ing qanday qism i davom ida yonib 
tu ra d i?   L am p a  o ‘c h a d ig a n   k u c h la n ish n i  la m p a   y o n ad ig an  
k u ch lan ish g a  te n g  d e b   hisoblang.
979.  SigMmini o ‘zgartirsa boMadigan  k o n d e n sa to r zanjirda 
c h o 'n ta k  fonari  lam pasiga va chastotasini o ‘zgartirsa boMadigan 
o ‘zg a ru v ch a n   to k   m anb ay ig a  k e tm a -k e t  qilib  ulan g an .  Agar: 
a )  k o n d e n s a to r  sigM m ini  o ‘z g a rtirm a y ,  o ‘z g a ru v c h a n   to k  
c h a sto ta si  o shirilsa;  b)  c h a sto ta n i  o ‘zg artirm ay ,  k o n d e n sa to r 
sigMmini  oshirilsa,  lam p an in g  c h o ‘gManishi  q an d ay  o ‘zgaradi?
9 8 0 .  SigMmi 4  p F  boMgan  k o n d e n sa to rn in g   ch a sto ta si  50 
H z  va  4 0 0   H z  boM gan  o ‘z g a ru v c h a n   to k   ta rm o q la rid a g i 
qarshiligi  q a n c h a ?
981.  K o n d e n sa to r  k u ch lan ish i  220  V  boMgan  sta n d a rt 
c h a sto ta li  o ‘zg a ru v ch a n   to k   tarm ogM ga  ulan g an .  Bu  k o n d e n ­
sa to r  zanjiridagi  to k   k u ch i  2,5  A.  K o n d e n sa to rn in g   sigMmi 
q an d a y ?
982.  M ak tab  universal  tran sfo rm ato rin in g  g ‘altagi zanjirga 
c h o ‘n ta k  fo n ari  lam p o ch k a si  bilan  va c h a sto ta si so zlan a d ig an  
o ‘zg a ru v ch a n   to k   m an b ay i  b ilan   k e tm a -k e t  u lan g an .  Agar:
a )  c h a s to ta n i  o ‘z g a rtirm a y ,  g ‘a lta k k a   te m ir  o ‘zak  kiritsak;
b ) c h a sto ta n i  kam ay tirsak ,  la m p a n in g   c h o ‘gManishi  q an d ay  
o ‘zg a ra d i?
9 8 3 .  Ind uk tivligi  0 ,2   H  boMgan  oM kazgichning  in duktiv 
qarshiligi  to k   c h a sto ta si  50  H z  boM ganda  q a n d a y   boMadi? 
T o k   c h a sto ta si  400  H z   boM ganda-chi?
984.  Aktiv qarshiligi ju d a   kichik boMgan g ‘altak  chastotasi 
50  H z  boMgan  o ‘zg a ru v ch a n   to k   tarmogM ga  ulan g an .  125  V 
k u ch lan ish d a  to k   kuchi  2,5 A  ga  teng.  G ‘altakning  induktivligi 
q an d a y ?
985.  133-  rasm d a chasto tasi so zlan a­
digan  to k  g e n e ra to rid a n   t a ’m in lan ad ig an  
z a n jirn in g   sxem asi tasv irlan g an .  M a ’lu m  
b ir  c h a s to ta d a   1 /   va  L 2   la m p a la r  b ir 
xil yonadi.  A gar ch asto ta oshirilsa,  lam pa- 
la m in g   c h o ‘gManishi  q a n d a y   o ‘zgaradi?
K a m a y tirilsa-ch i? 
I33- rasm-
L2
L I
139

---

а)  о------------ □
-----------( л у
ь) 
о---------------
II
-------------
Qy
d)  о-----------rw v w ^ -------- ( д у
134- rasm.
986.  134-  a,  b,  d   ra sm d a  tasvirlan g an   za n jirla r  d astlab 
o ‘zg a rm as  to k   m a n b a y id a n ,  s o ‘ngra  esa  o ‘zg a ru v ch a n   to k  
m anbayidan ta ’m inlanadi.  B unda o ‘zgaruvchan  kuchlanishning 
h a q iq iy   q iy m a ti  o ‘z g a rm a s  to k   m a n b a y in in g   q u tb la rid a g i 
k u c h la n ish g a   te n g .  Q a ra b   c h iq ila y o tg a n   h a r   qaysi  h o ld a  
a m p e rm e trn in g   k o lrsatishi  q a n d a y   o ‘zgaradi?
987.  N agruzkadagi kuchlanish va tok vaqtga bogMiq ravishda
q u y id ag ich a  o ‘zgaradi:  и  =  UmcosMt,  i =  / mcos(co/ -   f   )•  Bu 
q an d a y   nagruzka?
988.  0 ‘zg aru v ch an   to k   zanjiriga  k o n d e n sa to r,  o ‘zaksiz 
g ‘altak  va c h o ‘g ‘la n m a   lam p a  k e tm a -k e t  ulan g an . 
0
‘zak a sta- 
sekin  kiritilganda  la m p a   d astlab   ravsh an lash ib   y o n av erad i, 
so ‘ngra lam pa tolasi xiralashadi.  N im a  u c h u n  sh u n d ay  b o ‘ladi?
989.  C hastotasi 400  H z boMgan o ‘zgaruvchan to k  zanjiriga 
induktivligi  0,1  H z  boMgan  g ‘altak   ulan g an .  R ezo n a n s  ro ‘y 
berishi  u c h u n   bu  zanjirga  q a n d a y   sigMmli  k o n d e n s a to r  ulash 
lozim ?
990.  Z anjirga sigMmi  2 p F  boMgan  k o n d e n sa to r va  in d u k ­
tivligi  0,05  H  boMgan  g ‘alta k   ulan g an .  T o k n in g   ch a sto ta si 
q an d a y   boM ganda  bu  za n jird a  re z o n a n s  so d ir  boMadi?
9 9 1 .  G E S   g e n e r a to r i  ro to r in in g   a y la n is h   c h a s to ta s i 
62,5  a y l/m in .  S hu g e n e ra to rn in g   q u tb i  n e c h a  ju ft?
992.  M aktab  tra n sfo rm a to ri  g ‘altag id an   o ‘zak n i  ch iq arib  
olib,  g ‘altak k a u n d a   k o ‘rsatilgandek o ‘z g aru v ch an   k u ch lan ish  
berish  m u m k in m i?
993.  K u c h la n ish n i  220 d a n   660 V g a c h a   k u ch a y tirad ig an  
tran sfo rm ato r b irlam chi ch u lg ‘am id a  840 o ‘ram  bor.  T ran sfo r- 
m atsiyalash  koeffitsiyenti  q an d a y ?  Ik k ilam ch i  c h u lg ‘am id a 
q a n c h a  o ‘ram  bor?  Qaysi c h u lg ‘am idagi  sim ning kesim i  katta?
140

---

9 9 4 . 
Т r a n s f o r m a ts iy a la s h  
Г 
koeffitsiy en ti  10  ga  te n g   boM­
g an   pasaytiruvchi  transform ator  ^
220  V  k u c h la n is h li  ta r m o q q a  
|  
ulangan.  A gar tran sfo rm ato rn in g  
ikkilam chi  chulg‘am ining qarshi- 
1 3 5
,  rasm
ligi 0,2  Q  boMib,  foydali  n ag ru z-
kasining  qarshiligi  2  Q  boMsa,  tra n sfo rm a to rn in g   chiqishidagi 
k u ch lan ish   q an d a y ?
995*.  T ra n sfo rm a to r ta rm o q q a ulangan  (135-  rasm ).  F oy­
dali  nagruzka o rtg an d a  (/?q a rsh ilik   kam ayganda)  asboblarning 
k o ‘rsatishi  q a n d a y   o ‘zgaradi?
99 6 . 
T ra n sfo rm a to rn in g   100  o ‘ram li  ikk ilam ch i  c h u l- 
g ‘a m in i  vaqt  oMishi  b ilan   Ф =  0,01  c o s 3 1 11  q o n u n g a   asosan 
o ‘zg a ra d ig a n   m a g n it  o q im   kesib  o ‘ta d i.  Ik k ilam ch i  c h u l- 
g ‘am d ag i  EY K   ning vaqt  oMishi  bilan  o ‘zgarishini  ifodalovchi 
fo rm u lan i  yozing va  EY K   ning t a ’sir etuvchi q iym atini  toping.