A n V a r c h o r iy e V

Xolbekov S. Munawar qori. Muloqot, 1997, №1, 24—25-betlar.

---

ning ijtimoiy-siyosiy tashkilotlari bo‘lmog‘i zarur. Ana shu tashki- 
lotlar yordamida aholining katta qismi jamiyatni insonparvar­
lashtirish, demokratlashtirish ishlarida ishtirok etishlari lozim, 
deb hisoblardilar. M unaw ar qori rahbarligida tashkil etilgan «It- 
tihodi taraqqiy», «Milliy ittihod» va «Milliy istiqlol» ijtimoiy- 
siyosiy tashkilotlarining faoliyati fikrimizning isbotidir. Ushbu 
tashkilotlar aslida bir ijtimoiy-siyosiy tashkilot bo'lib, 1920- 
yildan boshlab 1929-yilgacha yashirin faoliyat ko'rsatadi. Bu 
tashkilotlar ta ’sirida fuqarolaming milliy ongida uyg'onish yuz 
berdi, milliy ozodlik harakati asta-sekin rivojlanib bordi.
Jadidizm nam oyandalari jam iyatni insonparvarlashtirish, 
demokratlashtirish uchun O'rta Osiyo davlatlarida vujudga kelgan 
ijtimoiy-iqtisodiy, ayniqsa, m adaniy-ma’naviy inqirozning vu­
judga kelish sabablarini fuqarolar ongiga singdirishga butun 
kuchlarini safarbar etdilar.
Jadidchilik harakatining namoyandalaridan biri — Abdulla Av- 
loniy1 O 'rta Osiyo xalqlari jahon sivilizatsiyasi yutuqlaridan, ilmi, 
m a’rifatidan, madaniyatidan bebahra qolganini, xarobaga aylan- 
ganligini, xalq o 'ta qashshoqlashib, qullarcha hayot kechirayot- 
ganligini qattiq afsus va alam bilan tasvirladi. XIX asming oxiri
— XX asrning boshlarida O 'rta Osiyoning ijtimoiy-iqtisodiy, 
m adaniy-ma’naviy manzarasini o'z asarlarida yaxlit aks ettiradi2. 
Vatanni e ’zozlashga, xalqni sevishga, milliy mustaqillik uchun 
kurashga chaqiradi3.
Abdulla Avloniy asarlarining bosh mavzusi insonning o'zi 
buyuk qadriyat ekanligini odamlar ongiga singdirish, tushunti­
rish, ishontirish edi. Uning fikriga ko'ra, inson butun borliq­
ning ko'rki va sharafidir. Inson o 'z go'zalligi va murakkabligi 
bilan olamdagi barcha maxluqotlardan tubdan farq qiladi. Inson