A n V a r c h o r iy e V

1 Bahrom G o‘r sosoniy hukmdorlardan biri, 421 —438-yillarda saltanatni
boshqargan. Bahrom qulon ovi bilan mashhur bo‘lgani uchun «Go'r» laqabini
olgan (Qarang: 
Mahmudov M.
Komil inson ajdodlar orzusi. Toshkent, 2002,
113-bet).
2 
Nizomulmulk.
Siyosatnoma yoki siyar ul-mulk. Toshkent, 1997, 32-bet.
0 ‘sha asar, 35-bet.

---

uning soyasi bo‘lmish shohga qarshi bosh ko‘tarsa, ahvoli shun­
day bo'ladi»1, deb jar soladilar.
N izom ulm ulkning fikricha, m am lakatda adolatni q aro r 
toptirmoq uchun qonun ustuvorligini ta’minlamoq darkor. Jazo 
ham adolatli bo‘lmog‘i lozim. Qonun kuchi sezilmaydigan dav­
latda adolat haqida so‘z bo‘lishi mumkin emas. Mamlakatda qonun 
ustuvorligini ta’minlashda hokimlar, qozilaming mas’uliyati haqida 
fikr yuritgan Nizomulmulk, bunday mas’uliyatli amalni johil va 
порок kishilarga ishonib topshirib bo‘lmaydi, bunday amalni 
faqat pok, porso odamlarga berish lozim ,2 deydi.
0
‘rta asr musulmon faylasuflari insonda insoniy fazilatlar, 
xislatlarni shakllantirishda odob-axloqning o‘rni va ahamiyati 
beqiyos ekanligini har tomonlama isbotlab berdilar. Bunday 
tendensiyani Unsurulmaoliy Kaykovus, Yusuf Xos Hojib, A h­
mad Yugnakiy, Ismoil Juijoniy, Mahmud Zamaxshariy asar- 
laridan darhol ilg'ab olish mumkin.
Insonning axloqiy fazilatlari, uni shakllantirish va rivojlan- 
tirish yo‘llari haqidagi ajoyib fikr-mulohazalarni o ‘rta asr Shar- 
qining eng nodir pandnomalaridan biri Unsurulmaoliy Kay- 
kovusning3 «Qobusnoma»4 asarida yaqqol ko‘rish mumkin.
«Qobusnoma»da ta ’kidlanishicha, insonning eng muhim ax­
loqiy fazilatlaridan biri ota va onani hurmat qilishdir. Chunki 
ota-ona farzandini voyaga yetkazish uchun bisotida mavjud bo‘lgan 
barcha yaxshiliklarni unga safarbar qiladi. Bu borada duch kel-