A n V a r c h o r iy e V

Abu Nasr Forobiy.
Risolalar (Mas’ul muharrir M.M.Xayrullayev). Toshkent,
1975, 1 1 4 -1 17-betIar.
2 
Qarang: 
Abu Nasr Forobiy.
Fozil odamlar shahri. Toshkent, 1993, 159—164-
betlar.

---

latni idora etishlari zarur, deydi. Shunday qilib, Forobiy ha- 
qiqatparvarlik, insonparvarlikka asoslangan erkin «ideal davlat»ning 
o'm atilishini orzu qiladi, unga erishish manbai — ilm-fanda 
ekanligini ta ’kidlaydi.
O 'rta asr sharoitida insonning insoniy fazilatlari, xislatlarini 
aniqlashda
3
Forobiy zamondosh olimlaridan ancha ilgarilab ket­
gan edi. Forobiyning fikricha, insondagi insoniylikning holatini 
uning «kamolotiga sabab bo'lgan, unga erishish uchun yordami 
tekkan barcha narsalami» (obyektiv shart-sharoit va subyektiv 
omillar nazarda tutilayotir. — A.Ch.) tahlil qilishdan boshlashni 
taklif etdi.
M ashhur m utafakkir inson m a’naviy qiyofasini har to ­
m onlam a o'rganm oq uchun unda mavjud bo'lgan jam iki yaxshi 
va yomon ijtimoiy fazilatlar, xislatlarni tahlil etdi. Inson ijti­
moiy qiyofasini ifodalovchi mezonlarni, uning yaxshi-yomon 
odatlari, qiliqlarini aniqlamasdan turib, shaxsda insoniylikning 
shakllanganligi darajasi, holatini bilish mumkin emasligini is- 
botlab berdi.
Insonning m a’naviy qiyofasi haqida fikr-m ulohaza yuritgan 
Abu N asr Forobiy, chinakam m a’naviy yetuk kishi qiyofasida 
bilim, axloqiylik bilan uyg'unlashib borm og'i zarur, deydi. 
Bilim, ilm hodisa va voqealarning m ohiyatini, o'zgarib turi- 
shining ichki sabablarini bilish uchun real im koniyat yaratsa, 
axloqiylik insonni yaxshilikka, ezgulikka, yaxshilarning yaxshi 
fazilatlarini, xislatlarini o'rganishga da’vat etadi. Ma’naviy yetuklik 
— bu amaliy donishm andlikdir. Insonni insoniylik xususiyat- 
larini, xislatlarini bilish va ularga erishishning am aliy vosita- 
larini anglashdir.
Forobiyning ta ’kidlashicha, inson m a’naviy qiyofasida xuddi 
uning vujudiga o'xshash sog'lik va xastalik mavjud bo'ladi. In ­
sondagi m a’naviy sog'lomlik, uning ichki dunyosidagi turli