A n V a r c h o r iy e V

H ar bir tariqat, har bir suluk o 'z ig a x o s xususiyatlari, q o i­
dalari, a xloq iy talablari bilan biri ik k in ch isid an farq qiladi.
S o'fiylik n in g g 'oyaviy-n azariy asosi b o 'lg an t a s a w u f talab­
lariga ko'ra, in son barkam ollik darajasiga k o'ta rilm o g'i uchun
to'rtta murakkab: sh aria t-ta riq a t-m a ’rifat-h aqiq at b osqich larin i
bosib o 'tm o g 'i zarur. U sh bu b osq ich la r biri ikk in ch isi bilan
d ialektik aloqad or va biri ikk in ch isiga ta ’sir ko'rsatadi. X ususan,
shariatsiz tariqat b osq ich iga ko'tarilib b o'lm a y d i. Tariqat shariat
qonun-qoidalarini bajarish va O lloh m uhabbatiga m uyassar bo'lish
jarayonida b osib o 'tilish i darkor b o'lgan yo'ldir.
R u h iy -m a ’naviy barkam ol b o 'lish n i orzu qilgan har bir k i­
sh i, en g a w a lo , shariat q o n u n -q o id a la rin i yaxshi b ilm o g 'i va
unga q a t’iy rioya q ilm o g 'i darkor. Shariatda in so n n in g barcha
xatti-harakatlari dastlabki paytda ikki turga: harom va halolga
b o 'lin g a n edi. Shariat q o n u n -q o id a la rin in g tak o m illa sh ib borishi
bilan in son faoliyati b esh ta yirik m e z o n asosid a b oshqariladigan
b o 'ld i. 
U sh b u m ezo n la r q uyidagicha: farz — har bir kishi
bajarishi majbur h isoblangan xatti-harakatlar; m andub (su n nat)
— m ajburiy em as, lek in m a ’qul deb h iso b lan g an norm alar;
m u b oh — ixtiyoriy bajariladigan u rf-odatlar, qoidalar, makruh
— nom aq bu l hisob lan gan qiliqlar; harom — q at’iy taqiqlangan
xatti-harakatlar.
Shariat q on u n -q oid alariga rioya q ilish m alakasini o 'zid a m u -
jassamlashtirgan kishi tariqat bosqichiga qadam qo'yadi. B oshqacha
aytgan im izd a, tariqat adablarini o'zlash tirish g a kirishadi. Tariqat