A n V a r c h o r iy e V

h a m q andaydir bir yaq in lik, o'xsh ash lik , u m u m iy tom o n la r,
bir ibora b ilan aytganda, u m u m in so n iy fazilatlar bor, degan
xulosaga keladi. Yevropa tarixida birinchilardan bo'lib «um um insoni-
yat» tu sh u n ch asin i b ad iiy-falsafiy adabiyotga kiritadi. X u d di sh u ­
n in g u ch u n h am xristian d in i ulam olari D a n ten in g « M on a r­
xiya» asarini kuydirish, asar m u allifm ing xok in i qabrdan chiqarib
tashlashni* Italiya h ukm dorlaridan talab qila boshlaydilar. A m m o
R avenn a h o k im i D a n ten i h im o y a qiladi.
D a n tega d un yoviy sh o n -sh u h rat keltirgan buyuk asari « Ilo h iy
kom ediya»dir. A sar nafaqat u nin g g 'o y a v iy -siy o siy qarashlari-
n in g yakuni, b a d iiy tafakkurining toji b o 'lib q o lm asd an , balki
um um an o'rta asr m adaniyatining yakuni edi. Ayni paytda Yevropa
b ad iiy a d ab iyotin in g kelajakdagi y o 'lin i aniqlab b eru vch i yirik
aham iyatga m olik ijtim oiy vo q ea edi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O lam n in g h aq iq iy m anzarasi, uning borlig'i va birligi, a y ­
niqsa, in son vafotidan keyin uning taqdiri haqidagi m u a m m o -
lar, din ah lin i h a m , faylasuflarni ham h am isha b ezov ta q ilib
keldi. U sh b u m u am m olar yuzasidan har bir din o 'z n uq tayi
nazarini bayon etd i. C h u n o n ch i, xristian d in i n a m oy an d alari-
ning tu sh un tirish larich a, olam uch qism dan: o sm o n , yer va
yer ostid an iborat. O sm on va yer bu d u n yo , d e b ’-yuritilsa, yer
osti, y a ’ni jah an n am — narigi dunyo, deb ataladi. Bu d un yod agi
k is h ila r
o ' z
q ilm is h la r ig a , 
a s o s a n ,