A n V a r c h o r iy e V

va
targ'ibotchilari g u m an izm g'oyalari haqida fik r-m uloh aza yurit-
gan da qadim gi rim lik m utafakkir, m ash h ur fa ylasu f S itseron
(eram izdan a w a lg i birinchi asr) p a n d -u nasihatlariga rioya qilar
edilar. Sitseron g u m an izm d egan da, en g a w a lo , in so n n in g in -
so n iyligin i tushunar edi. In soniylik q adim gi yu n on iston lik larn in g
bir-biriga zid b o'lg a n tu rli-tu m an plyuralistik fik r-m uloh azalari
asosida shakllangan, R im m ad an iyatin in g en g buyuk yu tu g'i,
u nin g natijasi d eb qarar edi. S h u n in g u ch u n h am , S itseron
fik r ig a
m u v o fiq , 
g u m a n iz m
o d a m n in g
in s o n
d a r a ja sig a
k o'tarilish in i, u n in g qayta vujudga k elish in i, inson d a in so n iy lik
alom atlarin ing m ujassam lash ish jarayon in i ifo d alov ch i iboradir.
Sitseron ushbu ibora yord am id a in so n n in g eng buyuk qadri-
yat ek an ligin i ch erk ov «otalari»ga tu sh u n tirm o q ch i edi. X u d di
sh u n in g u ch u n h am in so n iy lik iborasi xristian ch erk o vin in g
«otalari» — T ertu llion , L aktansiy ( I I I —IV asrlar)larning lo tin
tilid a yozgan turli yozish m alarid a ishlatila b oshlan di. S h u n d ay
qilib, gum anizm lotincha ibora bo'lib (hum anus), insoniylik to m on
intilish yoki in so n n in g in son d ek yash a sh i u ch u n zarur b o'lga n
shart-sharoitlarni yaratish degan m a ’n o n i bildiradi. Inson q a­
c h o n o 'z i h aq id a, o 'z in in g o la m d a g i o 'm i, o 'z ta b ia tin in g
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

m ohiyati va o'zin in g nim alarga qodirligi, o ‘z borlig‘ining m a ’nosi