A n t ik d a V r fa L sa fa si

Qadimgi Misr lirikasi 
ham yaxshi rivoj topgan.U o ‘zining 
dunyoqarash mazmunga egaligi bilan ajralib turadi. Masalan, “Arfist 
qo‘shig‘i”da olamning diniy-mifologik manzarasi shubha ostiga olinadi. 
Unda aytiladi: “Hech kim hali u yoqdan kelib, unda nimalar borligi 
to‘g‘risida, ularga nima kerakligi haqida hech nima demagan, 
qalblarimizni tinchlantirmagan”33. Q o‘shiqda “o‘lganlardan hech biri
33 Л ирика Д ревнего Е гипта. -М .: 1965. - С . 84.
28

---

qaytib kelmagan’” 4 deyiladi. Tirik ekansan, qalbing xohishiga qarab ish 
ko ‘r, deb aytiladi.
Lekin boshqa bir asarda - “0 ‘lim maqtovi”da narigi dunyoning 
mavjudligi to ‘g‘risida mulohaza bor: “Vaqt uyqu singari lip etib o‘tib 
ketadi va Quyosh botar maydonda “xush kelibsiz” deb kutib olishadi”35. 
Bu maydonni misrliklar G ‘arbda deb hisoblashgan.
Falsafa elementlari. 
Bobilda ham, Misrda ham falsafa vujudga 
kelmagan, lekin uning elementlari bo'lgan. “Xo'jayinning o‘z quli bilan 
gaplashishi”, “Arfist qo‘shig‘i”, “Hafsalasi pir boiganning o ‘z joni bilan 
bahsr’da e’tiqod bilan hech qanday ixtilof, nizo yo‘q, 
lekin 
sotsioantropomorfizm dunyoqarashiga shubha, skeptitsizm va pessimizm 
mavjud. Bu diniy-mifologik dunyoqarashning inqirozga yuz tuta 
boshlaganidan dalolat beradi.
Sais Misri. 
Qadimgi Misr Ellada madaniyatiga katta ta ’sir 
ko‘rsatadi. Birinchi ming yillikning o'rtalarida (eramizga qadar) Misr va 
Ellada uzviy bog‘liq edi. Buni Misr XXVI dinastiyasi fir’avnlarining 
grekcha turmush tarzini kechirganligi ko'rsatadi. Bu dinastiyaning eng 
oxirgisidan avvalgi fir’avni grek qiziga uylangan. U Misrda koloniyalar 
tashkil etishga ruxsat bergan. Greklar Misrga donishmandlik manbai 
sifatida hurmat bilan qaraganlar. Eramizgacha 525-yilda Misr forslar 
tomonidan bosib olindi. Deyarli 2,5 ming yil Misr forslar, greklar, 
rimliklar, arablar, turklar, inglizlar irodasiga bog‘liq b o iib qoldi, falsafa 
rivoji orqada qoldi.