A. N. Norchayev, T. B. Sadikov, M. Z. Nurfayziyeva mintaqaviy turizm

m)	2015	802468,2	441448,5	361019,7	80428,8		204378,9	83482,9	120896	-37413,1	598089,3	357965,6	240123,7	117841,9
dinamikasi (mln. so‘	2014	1012765,3	45991,6	55285,7	-92944,1		378516,3	144006,2	234510,1	-90503,9	634249,0	315904,4	318344,6	-2440,2
	2013	1081154,2	458179,5	622974,7	-164795,2		340622,9	118188,8	222434,1	-04245,3	740531,3	339990,7	400540,6	-60549,9
rsatkichlari
	2012	1082194,1	522355,5	559838,6	-37483,1		321412,1	117849,4	203562,7	-85713,3	760782,0	404506,1	356275,	4230,2	150
savdo ko‘	2011	1009093,5	617969,1	391124,39	226844,7		28563,0	1115264	174116,6	-62590,2	72450,5	506442,7	217007,8	289434,9
Navoiy viloyatining tashqi	2010	925947,4	553368	372579,4	180788,6		239974,1	60052,2	179921,9	-119869,7	685973,3	493315,8	192657,5	300658,3
	2009	850211,6	493592,1	356619,5	136972,6		232232,9	66708,4	165524,5	-98816,1	617978,7	426883,7	191095,0	235788,7
		Tashqi savdo aylanmasi	Eksport	Import	Savdo balansi	Shu jumladan	MDH mamlakatlari bilan	Eksport	Import	Savdo balansi	Boshqa mamlakatlar bilan	Eksport	Import	Savdo balansi

O‘z navbatida ta’kidlash joizki, viloyat tashqi savdo balansida MDH davlatlari hissasi 208,9 mlrd.doll., yoki salkam 30 foizni tashkil yetib savdo balansida 65,8 mlrd.so‘mlik pasayish holati kuzatildi.

Viloyat tashqi savdo balansida boshqa xorijiy davlatlar bilan samarala investitsiya siyosatini olib borish natijasida salkam 70 mlrd.dollarlik ijobiy natijaga erishilgan.

2017- yilning 2-yarim yilligida dastur doirasida umumiy qiymati 989,8 mlrd. so‘mlik (396,9 mlrd. so‘m bank krediti) jami 594 ta loyihalar amalga oshirilib 7746 ta yangi ish o‘rni yaratilishi ko‘zda tutilgan.

Shundan, sanoatda 234 ta loyiha 5 011 ta ish o‘rni, qishloq xo‘jaligida 112 ta loyiha 1 350 ta ish o‘rni, xizmat ko‘rsatish sohasida 248 ta loyiha 1 385 ta ish o‘rni.

2017- yilning ikkinchi yarmida ishga tushiriladigan loyihalarning yillik ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish quvvatlari 445,1 mlrd.so‘mni tashkil qilib, byudjet daromadlari bazasi yiliga 22,9 mlrd. so‘mga oshishi ta’minlanadi. Shuningdek, ishga tushirilgan loyihalarning yillik eksport salohiyati 12,9 mln. dollarni tashkil etadi.

Birgina misol, 2017-2018 yillarda Nurota tumani markazidan 35 km shimolda joylashgan “Karatosh” zaxira konidan (mavjud zaxira hajmi 2,6 mln tonna) kelgusida samarali foydalangan holda qurilish industriyasini tubdan rivojlantirishga qaratilgan yuqori qo‘shimcha qiymatli importbop bazaltli qurilish mahsulotlari ishlab chiqarish loyihasi amalga oshirilmoqda.

Viloyatdagi demografik holat va istiqbolda amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan ijtimoiy tadbirlar

Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 2017- yil 1- aprel holatiga viloyatda doimiy aholi soni 945,9 ming kishini tashkil qildi va yil boshidan 3061 kishiga yoki 0,3 foizga ko‘paydi.

Tug‘ilish darajasi. 2017- yilning yanvar-martida tug‘ilganlar soni 3902 kishini tashkil etdi va 2016- yilning shu davriga (4349 kishi) nisbatan -447 taga kamaydi. Tug‘ilish koeffitsienti mos ravishda 18,8 promilleni tashkil etdi va 2016 yilning Sh davriga (16,8 promille) nisbatan 2 promillega kamaydi. Tug‘ilish darajasining

151

kamayishi viloyatning Zarafshon (20,9 dan 17,1 promillega), Qiziltepa (17,7 dan 13,9 promillega) tumanlarida kuzatildi.

O‘lim darajasi. 2017- yilning yanvar-martida o‘lganlar soni 1071 kishini tashkil etdi va 2016- yilning Sh davriga (1114 kishi) nisbatan -43 taga kamaygan. Mos ravishda o‘lim koeffitsienti 4,6 promilleni tashkil etdi (2016- yil yanvar-martida

– 4,8 promille).

O‘lganlar soni kamayishi Zarafshon (4,4 dan 3,2 promillega), Navbahor (5,3dan 4,8 promillega), Navoiy (5,6 dan 5,4 promillega), Xatirchi (4,6 dan 3,8 promillega) kamaygani kuzatildi.

Mazkur ma’lumotlardan ko‘rinadiki, viloyatda o‘lganlar umumiy sonidan 64,1 foizi qon aylanish tizimi kasalliklaridan, 8,0 foizi - o‘sma kasalliklaridan, 5,7 foizi - ovqat hazm qilish organlari kasalliklaridan, 5,1 foizi - nafas olish organlari kasalliklaridan, 7,5 foizi - baxtsiz hodisa, zaharlanish va jarohatlardan vafot etgan.

Viloyatning hududlari miqyosida aholining demografik harakatlanish holatini quyidagi ko‘rsatkichlar orqali ko‘rishimiz mumkin:

O‘z navbatida esa o‘lim ko‘rsatkichi bo‘yicha har 1000 kishi hisobida Konimex, Karmana tumanlari va Navoiy shahrida kuzatilgan.

Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 2017- yilning yanvar-martida bir yoshga to‘lmagan 47 ta bolalar o‘limi kuzatildi. Bolalar o‘limi koeffitsienti 9,3 promilleni tashkil qildi (2016 yilning yanvar-martida 9,4 promille).

Bir yoshgacha o‘lgan bolalarning umumiy sonidan 62,4 foizi perinatal davrda yuzaga keladigan holatlardan, 21,1 foizi – nafas olish organlari kasalliklaridan, 6,7 foizi – tug‘ma anomaliyalar bilan kasallanganligi sababli vafot etgan.

Eng katta manfiy qoldiqlar Navoiy shahrida (manfiy 1516), Xatirchi (manfiy 523), Konimex (manfiy 280) tumanlarida kuzatildi. Mehnat resurslarining soni dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 2016- yil yanvar-martga nisbatan 100,6 foizga ko‘payib, 545,4 ming kishini yoki viloyat doimiy aholisining 57,7 foizini tashkil etdi.

Aholining tabiiy harakati 2017- yil yanvar-martda quyidagicha ifodalanadi:Bandlikka ko‘maklashuvchi markazlar orqali ishga joylashtirilgan fuqarolar soni quyidagicha ifodalanadi:

152
Tayanch so‘z iboralar.

Buxoro Palace, To‘dako‘l, ziyorat, Navoiy – qizilqum, Xatirchi, Nurota, Sarimishsoy.

Savollar

1. 
   O‘zbekistondagi qaysi viloyatimizda borishni xohlaysiz.
   

2. 
   Xalqaro turizm va mintaqaviy turizmning farqlarini izohlang ? Natijani konseptual jadval ko‘rinishida to‘ldiring.
   
3. 
   “O‘zbekistonda turistik resurslar tahlili” (lavha).
   

4. 
   O‘zbekistonda turistik resusrlarni mintaqalar bo‘yicha sanab o‘ting va tavsif
   

bering.

Turizm turlari	Maqsad			Tahliliy	Ijobiy	Salbiy natijalar
				fikrlar	natijalar
Xalqaro	O‘zbekiston		aholisini
turizm	chet elga sayohati yoki
	chet ellik	sayyohlarni
	O‘zbekistonga		turizm
	maqsadida kelishi
Mintaqaviy	Yurtimizda		turizm
turizm	rivojlanishini geografik
	joylashuvi	va	turistik
	resusrlari		bo‘yicha
	taqsimlash

153
16-bob. XORAZM TURISTIK MINTAQASI