A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

Rieltorlik tashkiloti. Rieltorlik tashkiloti litsenziyaga ega boʻlgan tijorat tashkilotidir. Rieltorlik tashkiloti qonun hujjatlarida nazarda tutilgan har qanday tashkiliy-huquqiy shaklda tashkil etilishi va oʻz faoliyatini amalga oshirishi mumkin.
Rieltorlik faoliyati quyidagi turlardagi rieltorlik xizmatlarini koʻrsatish orqali amalga oshiriladi:

• 
  koʻchmas mulk ob’ektlariga va ularga boʻlgan huquqlarga doir bitimlarni tuzish chog‘idagi vositachilik;
  
• 
  koʻchmas mulk ob’ektlarining va ularga boʻlgan huquqlarning savdosini tashkil etish;
  
• 
  koʻchmas mulk ob’ektlarini ishonchli boshqarish;
  
• 
  koʻchmas mulk bozorida axborot va maslahat xizmatlarini koʻrsatish.
  

Investitsiya muassasalariga investitsiya vositachilari (brokerlar - dillerlar) investitsiya maslahatchilari, investitsion fondlar, investitsion kompaniyalar, boshqaruv kompaniyalari, qimmatli qog‘ozlar egalarining resterlarini saqlovchilar, depozitariylar, hisob kitob kliring palatalar, qimmatli qog‘ozlarning nominal egalari va boshqa bir qator tashkilotlar kiradi.


§18.3.Oʻzbekistonda nobank-moliya kredit tashkilotlarining mohiyati va ularning faoliyatining tashkil etilishi
Oʻzbekistonda bozor munosabatlarining chuqurlashishi moliya-kredit xizmatlari bozorini rivojlantirish, fuqarolar va tadbirkorlik sub`yektlarining ishchanlik faolligini qoʻllab-quvvatlashni talab etmoqda. Bu talabni bajarish uchun mamlakatimizda mikromoliyalash tashkilotlari 2005-yildan tez sur’atlar bilan tashkil topa boshladi.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining qaroriga koʻra «Nobank kredit tashkilotlari faoliyatini tashkil etish uchun huquqiy asoslarni takomillashtirish va ruxsat berish tartib-tamoillarini soddalashtirish, shuningdek, tijorat banklarini mikromoliyalashtirish jarayonlariga jalb qilish boʻyicha koʻrilayotgan choralar respublikada mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatish hajmini yetarli darajada kengaytirishga imkon yaratganligini taʼkidlangan».³⁵
Nobank kredit tashkilotlari vujudga kelishiga qator omillar xizmat qilib, ular quyidagilardan iborat.
1. Mamlakatda ishlab chiqarish munosabatlarini rivojlanishi natijasida qoʻshimcha moliyaviy resurslarga boʻlgan talabni ortib borishi;
2. Jamiyatda vaqtinchalik boʻsh pul mablag’laridan samarali (yuqori daromad olish) foydalanishga boʻlgan ehtiyojning yuqoriligi;
3. Bankdan tashqari aylanmalar hajmini qisqartirish asosida real sektorga mablag’larni joylashtirish zarurligi va boshqa omillar.
Oʻzbekiston qonunchilik hujjatlariga asosan mikromoliyalash tashkilotlari tarkibiga banklar, mikrokredit tashkilotlari, lombardlar va boshqa kredit tashkilotlari kiradi.
Mikrokredit tashkiloti quyidagi turlardagi mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatishi mumkin:

• 
  mikrokreditlar yoki mikroqarzlar berish;
  
• 
  qarz majburiyatlarini sotib olish va sotish (faktoring);
  
• 
  mikrokredit tashkiloti lizing beruvchi sifatida ishtirok etadigan mikrolizing (moliya ijarasi);
  
• 
  qonun hujjatlariga muvofiq boshqa turdagi mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatish, shu jumladan iste’mol kreditlari berish.
  

Mikrokredit tashkiloti mikrokreditlar, mikroqarzlar, mikrolizing berish va boshqa mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatish bilan bog’liq maslahat va axborot xizmatlari koʻrsatishi mumkin.