A. M. Abduvohidov, F. S. Qutlimurotov

 
12.2. Turizm faoliyati bilan shug‘ullanuvchi turistik korxonalarga 
litsenziya berish tartiblari 
 
Turizm  sohasini  litsenziyalashga  doir  faoliyatni  tashkillashtirilishini 
tahlil  qilish  natijasida  jahon  tajribasi  va  Butunjahon  Turistik 
Tashkilotining 
ba’zi 
bir 
tavsiyalaridan 
kelib 
chiqqan 
holda 
respublikamizda  turizmni  davlat  tomonidan  tartibga  solinishi  yuzasidan 
ba’zi bir mulohazalarni bildirish maqsadga muvofiqdir. Jumladan turizmda 
faoliyat sohasi sifatida uchta tomon ishtirok etadi: 
1.Turistik mahsulot va xizmatlarni iste‘mol qiluvchi turistlar. 
2.Turistik  mahsulot  va  xizmatlarni  ishlab  chiqaruvchi  va  sotuvchi  
turistik  firmalar  (ushbu  holatda  turistlarga  xizmat  ko‘rsatishga  u  yoki  bu 
munosabatda bo‘lgan barcha tashkilotlar). 

---

 
92 
3.Turizm  faoliyatini  litsenziyalash  bilan  shug‘ullanuvchi  shuningdek 
tegishli  ma’muriy-huquqiy  va  boshqa  vazifalarni  amalga  oshiruvchi 
(pasport, viza, chegara, bojxona, sanitariya-epidemiologiya va h.k.)  davlat 
idoralari. 
Ushbu  uchta  tomonlar:  “Turistlar”  -  “Turistik  firmalar”  -  “Davlat” 
o‘zaro munosabatlarida bir “Uchburchak”ni tashkil etadilar. Jahonning har 
qanday  davlatida  ushbu  “Uchburchak”  har  bo‘g‘inining  ya’ni  “Turistlar-
turistik  firmalari”,  “turistik  firmalar-davlat”,  “turist-  davlat”  o‘zaro 
munosabatlari  tegishli  qonunchilik  bilan  tartibga  solinadi.  Masalan, 
O‘zbekistonda 
bular 
jumlasiga 
 
“Korxonalar 
to‘g‘risida”, 
“iste’molchilarning  huquqlarini  himoyalash  to‘g‘risida”  va  boshqa 
qonunlarni kiritish mumkin. Asta-sekinlik bilan ushbu qonunchilik yanada 
aniqlashtirilib va to‘ldirilib borilmoqda. Sof holatda yuqorida qayd etilgan 
qonunlar  o‘zaro  munosabatlarining  har  bir  elementi  huquqiy  me’yorlar 
bilan tartibga solinishi lozim. Lekin, qancha davlat bo‘lsa, shuncha o‘ziga 
xos  jihatlar  ham  mavjuddir.  Amalda  har  bir  davlatda  qayd  etilgan 
“uchburchak”  ning  u  yoki  bu  tomoniga  alohida  e’tibor  qaratgan  holda 
turizmni tartibga solish yuzasidan o‘z yondashuvlari ishlab chiqilgan. 
O‘zbekistonda  ko‘pchilik  boshqa  mamlakatlar  singari,  asosiy  e’tibor 
“turistik  firma-davlat”  munosabatlarini  tartibga  solishga  yo‘nalti‘rilgan. 
Bu  hol  avvalombor,  turistik  faoliyatni  litsenziyalash  shaklini,  ya’ni 
davlatning  yuridik  shaxslariga  berilgan  muayyan  ruxsatnomasi  bilan 
amalga  oshiriladi.  Lekin  bundan  litsenziya  berish  jarayoni  alohida 
ahamiyat  kasb  etmaydi  (ushbu  ruxsatnomani  olish  qiyinligi  va 
osonligidagan qa’tiy nazar). Turizm faoliyatining litsenziyada ko‘rsatilgan 
va  ko‘rsatilmagan  boshqa  shartlarini  to‘liq  bajarilishini  nazorat  qilib 
boradigan  davlat  mexanizmining  rivojlanganligi  va  samarali  faoliyat 
yuritishi  va  tegishli  hollarda  o‘rnatilgan  tartibga  rioya  qilinishini 
ta’minlash  uchun  zaruriy  chora-tadbirlarni  ko‘rishi  muhim  ahamiyatga 
egadir.  Zero,  bunday  mexanizm  mavjud  bo‘lmagan  holda  litsenziyalash 
turistik mahsulot sifati ustidan nazorat qilish imkoniyatiga ega bo‘lmaydi. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
93