A. Karimov, X. Xoshimov Umumiy kimyodan Masalalar va testlar to`plami Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma so`z boshi

Disproporsiyalanish reaksiyalarida – oksidlovchi va qaytaruvchi vazifasini ayni bir hil molekula yoki atomler bajaradi.

0 +5 -1
a) Cl₂ + NaOH → NaClO₃ + NaCl +H₂O
0 -2 +4
b) S + KOH → K₂S + K₂SO₃ + H₂O

2. 
   Sinproporsiyalanish reaksiyasida - bir molekula tarkibidagi oksidlanish darajasi turlicha bo’lgan atomlar oksidlanish – qaytarilish reaksiyalarida qatnashib, oksidlanish darajasi bir hil bo’lgan xolatga yoki, oksidlanish darajasi turlicha bo`lgan zarrachalar hosil bo`lishiga aytiladi.
   

-3 +3 0

1. 
   NH₄NO₂ → N₂ + H₂O
   

+7 +6 +4

2. 
   2KMnO₄ → K₂MnO₄ + MnO₂ + O₂
   

XI. 3. Reaksiyalarning borishiga muhitning ta`siri.

1. 
   KMnO₄ ning kislotali , neytral va ishqoriy muhitlarda o’zgarishi. rangsiz eritma
   

qo`ng`ir tusli cho`kma
to`q zangori rangli eritma

2. 
   H₂O₂ kislotali muhitda oksidlovchi bo’ladi.
   

FeSO₄ + H₂O₂ + H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + H₂O
Ishqoriy va neytral muhitda qaytaruvchi bo’ladi. H₂O₂ + 2H₂O yoki OH^- -2e = H₂O + O₂
XI.4. Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari tenglamalarini tuzish.

I. Elektron balans usuli. 1). Oksidlanish darajalari qo`yilgan reaksiya sxemasini tuzish. Oksidlovchi va qaytaruvchini topish.