A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

11-jadval 
Avtomobillarga TXK va remont turlari bo„yicha ishlarning chastkalarda 
taqsimlanishi 
Ishlab chiqarish 
uchastkasi № 
TXK va remont qilish 
uchastkalari 
Mehnat sarfi, % 
TXK-1 TXK-2 JT 
jami 
1 
Dvigatel
4 
4 
6 
14 
2 
Tishlashish 
muftasi, 
uzatmalar qutisi, kardan 
uzatmasi, qo‗l tormozi, 
reduktor, 
ag‗darish 
mexanizmi 
3 
3 
6 
12 
3 
Oldingi va ketingi ko‗prik, 
rul 
boshqaruvi, 
tormoz 
tizimi, podveska 
7 
7 
18 
32 
4 
Elektr 
jixozlari 
va 
ta‘minlash tizimlari 
6 
6 
5 
17 
5 
Rama, 
kuzov, 
kabina, 
oblitsovka, tirkagichlar 
2 
2 
15 
19 
6 
SHinalar 
1 
1 
4 
6 
7 
Slesar-mexanik 
Avtoxo‗jalik 
ish 
tajribasi 
bo‗yicha aniqlanadi 
8 
Tozalash-yuvish 
Avtoxo‗jalik 
ish 
tajribasi 
bo‗yicha aniqlanadi 
 
 

---

178 
12-jadval 
Agregatlarida nuqson bo„lgan avtomobillarni joriy ta‟mirlashda sarf 
bo„ladigan vaqtning taqsimlanishi % da
Agregat, (tizim) 
Katta yuk ko‗taruvchi yuk avtomobili 
Dvigatel 
19,5 
Uzatmalar qutisi 
15,5 
Tishlashish muftasi 
10,1 
Orqa ko‗prik 
9,9 
Kardan uzatmasi 
3,3 
Osish qurilmasi 
8.7 
Tormoz tizimi 
6,4 
Boshqaruv mexanizmi 
4,8 
Kabina, kuzov, rama, 
4,5 
Elektr jixozlari 
4,1 
Boshqalar 
13,2 
25.5-§. Texnik xizmat ko„rsatishning turlari, vaqti va mazmuni 
Barcha yangi va ta‘mirlangan mashinalar chiniqtiriladi. Chiniqtirishning 
vazifasi detallarni eyilishiga, kam vaqt va energiya sarflanishini ta‘minlangan holda 
ishqalanuvchi yuzalarning sifatli bo‗lishiga erishishdan iborat.
CHiniqtirilmagan ishqalanuvchi yuzalarda yo‗nalishlari har xil bo‗lgan 
notekisliklar uchraydi. CHiniqtirishda notekisliklar o‗zgaradi va sirtlari siliqlanadi, 
shunda mikronotekisliklar ishqalanuvchi yuzalarning harakat yo‗nalishiga 
moslashadi. CHiniqtirish natijalari uchta omilga: solishtirma bosim, yuzalarning 
nisbiy siljish tezliklari va ushbu yuklama hamda tezlikda chiniqtirishning davom 
etish vaqtiga bog‗liq. Bu omillarning majmui chiniqtirish rejimi deb ataladi. 
Solishtirma bosim qanchalik katta bo‗lsa, ishqalanuvchi yuzalar bir-biriga urilganda 
va ishqalanganda shuncha katta metall qirindilari ajralib chiqadi, metallning plastik 
siljishi ham shuncha katta bo‗ladi. SHuning uchun chiniqtirishni mumkin qadar eng 
kam solishtirma bosimlardan boshlash kerak.
Notekisliklar silliqlana borgan sari va ularning yo‗nalishi o‗zgarganda 
solishtirma bosim kattalashtiriladi, lekin bunda yuzalar edirilmasligi lozim.
Har bir turdagi mashinalar (traktor, kombaynlar va boshqalar) ni ishlatishga oid 
yo‗riqnomalarda ularni chiniqtirish rejimi ko‗rsatiladi. 
Mashinalar ishlab chiqarilgan korxanada va ulardan foydalanish jarayonidan 
oldin chiniqtirish jarayonini o‗tkazish zarur.

---

179 
Mavjud qishloq xo‗jaligi texnikalari, jahon standartlari talabiga 
moslashtirilayotgan zavodlarimizda ishlab chiqarilayogganligi hamda rivojlangan 
davlatlardan import qilinayotgani bois ulardan foydalanishni tashkil etish na boshqa 
texnikalarni import kilayotgan xorij zavodlari tartiblari asosida olib boriladi. 
Texnik xizmat ko‗rsatish ishlari majburiy xarakterga ega bo‗lib, texnikadan 
foydalanish davri davomida vaqti-vaqti bilan bajariladi va ularning kuyidagi turlari 
mavjud (80-rasm): 
-
har smenada texnik xizmat ko‗rsatish (STXK), ya‘ni kundalik texnik karov 
(KTQ); 
-
tartibli (1-texnik xizmat ko‗rsatish (TXK-1), 2-texnik xizmat ko‗rsatish (TXK-
2); 3- texnik xizmat ko‗rsatish (TXK- 3) yoki reglamentli (50, 250, 500, 2000 moto-
soat) texnik xizmat ko‗rsatish; 
-
mavsumiy texnik xizmat ko‗rsatish (MTXK); 
-
uzoq muddatli saklashga tayyorlashda, saklash davrida va saklashdan 
chiqarishdagi texnik xizmat ko‗rsatishlar;
-
yaigi texnikani chiniktirish davridagi texnik xizmat ko‗rsatish; 
-
maxsus sharoitlarda foydalanilganda texnik xizmat ko‗rsatish (MSHTXK).