A jiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti

X U L O S A

Hozirgi davrdagi tarixiy rivojlanish insoniyatning tabiat ustidan uquvsiz hukmronlik qilish qobiliyatining rivojlanganligi bilan xarakterlanadi. Qudratli texnika bilan qurollangan insoniyatning tabiatga ta`siri tashvishlanarli kosmik tezlik bilan jadallashmoqda. İnson nafas olayotgan havosi, yashayogan eri, ichayotgan suvi turli xil chiqindilar bilan ifloslanib, uning salomatligiga xavf soluvchi zaharli omillarga aylanmoqda. Er kurrasida daraxtlar juda katta shiddat bilan kesib tashlanmoqda, usimlik va hayvonot dunyosi kamayib, yuq bulib ketmoqda.

Atrof-muhitning ifloslanishi, uning boyliklaridan foydalanishda ruy berayotgan xodisalar kupincha xujalik moddiy ishlab chiqarish ehtiyojlarining usishi emas, balki kishilarning ekologik qonunlarni yaxshi bilmasliklari, ekologik jihatdan savodsizligi, ekologik madaniyatlari nihoyatda pastligi sabab bulmoqda.

Shuning uchun ham ekologik vaziyat keskinlashgan hozirgi paytda keng xalq ommasi orasida quriqlash, uning boyliklaridan tejab-tergab oqilona foydalanishga yunaltirilgan ekologik ta`lim-tarbiya ishlariga katta e`tibor berilmoqda.

Maktab mujassam ekologik bilimlar va amaliy kunikmalarni shakllantirishning asosiy bosqichi hisoblanadi. Bu ishlarni asosan boshlanǵich sinf uquvchilariga ekologik bilim berish jarayonida amalga oshirish katta ahamiyatga egadir. Qoraqaploq maktablarida boshlanǵich sinf uquvchilarini ekologik tarbiyalashning uzuga xos xusuwsiyatlarini yaratishda boshlanǵich sinf uqish darsliklariga asoslanamiz. Darsliklardagi ilmiy tushunchalarni urganish natijasida yangi fikrlashlar, turli xil ekologik qarashlar paydo buladi. uquvchilarga ekologik ta`lim-tarbiyani puxta urgatishga sharoit yaratiladi.

Biz uz izlanishlarimiz natijasida quyidagi xulosalarga keldik:

1. Qoraqaploq maktablarida boshlanǵich sinf uquvchilariga ekologik ta`lim-tarbiya berishda respublikaning milliy hududiy uziga xosligi hamda bugungi kunda vujudga kelayotgan ekologik muammolar kichik maktab yoshidagi uquvchilarning ruhiy-fiziologik xususiyatlarinihisobga olish lozim.

2. Boshlanǵich ta`lim jarayonida uquvchilarga ekologik ta`lim-tarbiya berish mazmunini aniqlash, shu mazmunni uquvchilarga etkazishning uziga xos shakl, usul va metodlarini belgilab berish uta dolzarb pedagogik muammolardan bir ekanligi ayon buldi.

3. Qoraqaploq maktablari boshlanǵich ta`lim jarayonida ekologik ta`lim-tarbiya berish ishlari Qoraqaploq xalq an`analari va urf-odatlari, xalq oǵzaki ijodi namunalariga tayangan holda amalga oshirilmoǵi kerak, chunki xalq donishmandligi bilan yuǵrilgan durdona fikrlar uquvchilarni aqliy jihatdan rivojlantiradi. Ularning ekologik tafakkurini kengaytiradi.

4. Qoraqaploq maktablarining boshlanǵich sinflarida uquvchilarga ekologik ta`lim-tarbiya berishda qulay shakl vosita va metodlardan foydalanish zaruriyati mavjudligi ayon buldi.

5. Qoraqaploq maktablarining boshlanǵich sinflarida sinfdan tashqari ta`lim-tarbiya jarayonida ham ekologik ta`lim-tarbiya berish uchun qulay pedagogik vaziyatlarni vujudga keltirish taqozo qilinmoqda.

6. Boshlanǵich sinf uquvchilarining ekologik bilimlarga qizuqishlarini tarkib toptirish uchun darsliklarni takomillashtirib borish, ularni ekologiyaga oid qiziqarli matnlar bilan boyitib borish lozimligi kuzatishlarimiz natijasida ayon buldi.

Biz yuqoridagi xulosalardan kelib chiqqan holda quyidagi tavsiyalarni bayon qildik:

1.Uqituvchilarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish kurslarida boshlanǵich sinf uqituvchilarining ekologik bilimlarini boyitish, ularni yangi ekologik tushunchalarbilan qurollantirishga erishish lozim.

2. Boshlanǵich sinf uquvchilariga ekologik ta`lim-tarbiya berishni takomillashtirish maqsadida uqituvchilar uchun ekologik ta`lim-tarbiya berishga yunaltirilgan metodik qullanma yaratish.

3. uquvchilarga ekologik tushunchalarning mazmun-mohiyatini tuliq etkazish maqsadida ekologik atamalarning izohli uquv luǵatini ishlab chuqish.