A. D. Kayumov gruntshunoslik

3.14-rasm. Toroz yordamida suvli idishda gruntlarning og‘irligini aniqlash. 
 
 
Amalda, qumli gruntlar uchun har doim ham tabiiy holatida ular skeletining 
zichligini  aniqlab  bo„lmaydi.  Shuning  uchun  ularni,  ko„pincha,  havoda-quruq 
buzilgan tuzilishida, ikki holatda (bo„sh va zich holatda) aniqlanadi. Shunga mos 
ravishda qumlarning bo„sh va zich tuzilishdagi zichligi topiladi. 

---

116
 
 
 
Gruntlarning  g„ovakligi  hisobi.  G„ovaklik  (n)  va  g„ovaklik  koeffitsiyenti 
(e)ni hisoblash uchun, odatda, bu ko„rsatkichlarni qattiq zarrasining zichligi (ρ
S
) va 
grunt  zichligi  (ρ)  yoki  grunt  skeletini  zichligining  bog„lab  turuvchi  bog„liqlikdan 
foydalaniladi. 
                                       
S
d
S
S
d
S
V
n











1
1
,                                        (3.9)  
bu  yerda  V
S
  –  gruntning  birlik  hajmidagi  qattiq  zarralarining  hajmi.  G„ovaklik 
birlik ulushlarida yoki foizda belgilanadi.  
 
G„ovaklik  hajmi  gruntlarning  qattiq  komponentlarining  hajmiga  nisbatiga 
teng bo„lgan g‘ovaklik  koeffitsiyentining birlik ulushida belgilanadi va quyidagi 
ifoda bilan hisoblanadi:  
                                                   
d
d
S
S
V
n
e






.                                          (3.10) 
 
Shuning  uchun  g„ovaklik  koeffitsiyenti  orqali  grunt  hajmi  birligida 
g„ovaklik hajmi va qattiq komponentlarning hajmini ifodalash mumkin: 
                                          
е
n


1
1
 va 
е
V
S


1
1
.                                            (3.11) 
 
Gruntlarning g„ovakligini tavsiflovchi ko„rsatkichlar gruntshunoslikda va 
gruntlar  mexanikasida  har  xil  maqsadlar  uchun  (suv  o„tkazuvchanlik, 
siqiluvchanlik va b.) foydalaniladi.