A. D. Kayumov gruntshunoslik


Parametrlar uchun keng foydalaniladigan ifodalar, og‘irlik birligiga va



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Parametrlar uchun keng foydalaniladigan ifodalar, og‘irlik birligiga va 
zichlikka taalluqlidir 
 
Xossasi 
Ifodasi  
Zichlik (ρ
ρ=Massa (M)/Hajm (V
Nam holdagi zichlik (γ
γ =Og„irlik (W)/Hajm (V
Zarraning solishtirma og„irligi 
(G
G=W
S
/V
S
 γ
W 
G„ovaklik koeffitsienti (e) 
e=G„ovaklik hajmi/Qattiq zarraning hajmi= 
V
V
V
S
 
Nam miqdori (m
m=(Suvning og„irligi/Qattiq zarraning 
og„irligi)∙100% 
Namlansh darajasi (S
S=Suvning hajmi/G„ovaklik hajmi= 
(V
W
/V
V
)∙100% 
Og„irligi  (γ
b

γ
b
=Umumiy og„irligi/Hajm 
yig„indisi=(W
S
+W
W
)/(V
S
+V
V

Nam holatdagi og„irligi (γ
SAT

γ
SAT
=Nam 
xolatdagi 
og„irligi/Hajm yig„indisi 
Quruq qoldiq og„irligi(γ
d

γ
d
=Quruq 
xolatdagi 
og„irligi/Hajm yig„indisi 
Izoh:  V
S
-qattiq  zarraning  hajmi;  V
V
-g„ovaklik  hajmi;  V
W
-suvning  hajmi;  W
S
-qattiq 
zarraning og„irligi; W
W
-suvning og„irligi; γ
W
-suv birligining og„irligi.
 
 
 
Gruntlarning  o‘tkazuvchanligi.  Bosimning  farqi  bo„lganda  gruntlarning 
o„zidan suyuqlik, gazlar va ularning aralashmalarini o„tkazishi o„tkazuvchanlik deb 
ataladi.  Gidrogeologik  va  muhandis-geologik  tadqiqotlarda,  odatda,  gruntlarning 
suv  o„tkazuvchanligini  o„rganish  kerak  bo„ladi,  bunda  gruntlarning  suv  o„tkazish 
qobiliyati tushuniladi. Gruntlarda bosimning farqi natijasida suvning harakati yoki 
filtratsiyasi,  suvga  to„liq  to„yingan  gruntlarda  oqim  tartibi  laminar  bo„lganda, 
filtratsiyaning chiziqli qonuniyatiga - Darsi qonuniga bo„ysunadi: 
                                                
KI
l
H
K
V



,                                                 (3.12)  


118
 
 
bu  yerda  V  –  filtratsiya  tezligi;  K  –  filtratsiya  koeffitsiyenti  deb  ataluvchi 
proporsionallik  koeffitsiyenti:  I  –  bosim  gradiyenti,  bosim  kamayishi  ΔN  ning 
filtratsiya yo„lining uzunligi l ga nisbatini aks ettiradi.  
 
Keltirilgan ifodadan, gruntning suv o„tkazuvchanligini belgilovchi filtratsiya 
koeffitsiyenti,  bosim  gradiyenti  birga  teng  bo„lganda  filtratsiya  tezligiga  teng 
bo„lishi tushuniladi. Filtratsiya koeffitsiyenti m/sut, m/s, ayrim hollarda sm/s bilan 
o„lchanadi va uni kompressiya-filtratsiyali asbobda aniqlash mumkin (3.15-rasm). 
Gruntlarning  suv  o„tkazuvchanligi  ularning  kimyoviy-mineral  tarkibi, 
struktura-tekstura  xususiyati,  filtratsiya  bo„layotgan  suyuqlik  konsentratsiyasi, 
tarkibi va xossalariga, shuningdek filtratsiyaning sharoitiga (gradiyentni bosimiga, 
haroratning  qiymatiga  va  b.)  bog„liq  bo„ladi.  Bu  omillarning  ichida  eng  muhimi 
g„ovaklikning  shakli  (g„ovaklikning  o„lchami,  yuzasini  ko„rinishi  va  b.)  va 
yoriqlikning, shuningdek, filtratsiya bo„layotgan suyuqlikning tavsifidir. 
 
Alohida  “filtratsiyaning  boshlang„ich  gradienti”  tushynchasiga  to„htalib 
o„tish kerak. Yuqori dispers gruntlarda (gillar, torflar) suv harakatini o„rganishda 
filtratsiya  “filtratsiyaning  boshlang„ich  gradienti”  deb  ataladigan  bosim 
gradientining  ma‟lum  bir  qiymatidan  (I
B
)  yuqori  bo„lganda  boshlanadi.  Bu  holat 
3.16-rasmda  keltirilgan. 
3.16-rasmdagi 
2-chi  egri  3  donaga  bo„lingan:  oa  –
boshlang„ich,  bunda  filtratsiya  kuzatilmaydi;  ab  –  o„tuvchi,  egri  chiziqli,  bunda 
filtratsiya  tezligi  juda  kam;  bg  –to„g„ri  chiziqli,  bunda  filtratsiya  tartibli  holdatda 
bo„ladi.  
 
 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish