A. D. Kayumov gruntshunoslik

Gruntlarning  plastikligi.  Gruntlarning  plastikligi  deganda  tashqi  ta‟sir 
natijasida butunligini buzmasdan shaklini o„zgartirish (deformatsiyalanishi) va bu 
ta‟sir  to„xtatilgandan  so„ng  unga  berilgan  shaklni  saqlab  qolish  qobiliyati 
tushuniladi.  Gruntlarning  bu  xossasi  unda  qoldiq  deformatsiyaning  yuzaga  kelish 
imkonini tavsiflaydi.  
Braja  M.Dasning  fikricha  [1]  mayda  donali  tuproqlarda  glinali  foydali 
qazilmalar  bo„lganda  qandaydir  suv  miqdori  bilan  maydalanmasdan  o„zgarishi 
mumkin.  Buning  tabiati  gil  zarralarini  o„rab  turuvchi  adsorblashgan  suv  bilan 
bog„liq.  Bu  bog„liqlikni  shved  olimi  Atterberg  1900  -  yili  mayda  donali 
tuproqlarda  har  xil  miqdordagi  namlikdagi  gillarda  o„rgangan.  Suv  miqdori  kam 
bo„lganda  tuproqlar  qattiqqroq  jinsga  o„xshaydi,  agar  suv  miqdori  ko„p  bo„lsa 
tuproq va suv suyuqlik kabi oqishi mumkin. Shundan kelib chiqib, tuproqning 3.2-
rasmdagi  to„rt  ko„rinishi:  qattiq,  yarim  qattiq,  plastik  va  suyuq  holatda  bo„lishi 
mumkin. Bu ko„rsatkichlar Atterberg chegarasi deb nomlanadi.