A. D. Kayumov gruntshunoslik


Cho‘kindi sementlashgan gruntlarning eruvchanligi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Cho‘kindi sementlashgan gruntlarning eruvchanligi 
Gruntlar 
Eruvchanligi, g/l 
Erimaydigan 
Qiyin eriydigan 
O„rtacha eriydigan 
Yengil eriydigan 
0,01 kam 
0,01-1 
1-10 
10 katta 
 
 
Gruntlarning  kimyoviy  yutilish  qobiliyati.  Bu  turdagi  yutilish  qobiliyati 
grunt  va  filtrlanayotgan  eritmaning  o„zaro  ta‟sir  jarayonida  qiyin  eriydigan  yoki 
erimaydigan  birikmalarning  hosil  bo„lishiga  asoslangan.  Bunda  hosil  bo„lgan 
material  cho„kindiga  tushadi  va  gruntning  qattiq  komponenti  bilan  aralashadi, 
ayrim hollarda uni mustahkam sementlaydi.  
 
Gruntlarning  kimyoviy  yutilish  qobiliyati  deb  qattiq,  suyuq  va  gaz  fazalari 
orasida  o„zaro  kimyoviy  ta‟sir  ostida  kechadigan  jarayonlar  natijasida  qiyin 
eriydigan  tuzlarning hosil bo„lishi tushuniladi. Gruntlarda  “kimyoviy  yutilish” bir 
necha yo„l bilan amalga oshadi. Birinchidan, gruntning o„zini qattiq, suyuq va gaz 
komponentlari  va  unga  qo„shiluvchi  suyuq  va  gaz  komponentlari  orasida 
kechadigan  to„g„ridan-to„g„ri  kimyoviy  reaksiyalar  natijasida  qiyin  eriydigan 
birikmalar  hosil  bo„ladi.  Masalan,  agar  tarkibida  CaCl
2
  yoki  CaSO

bo„lgan 
gruntga  fosfor-natriy  nordon  eritmasi  qo„shilsa,  kimyoviy  reaksiyalar  natijasida 
cho„kindiga tushuvchi juda qiyin eriydigan Ca
3
(PO
4
)
2
 hosil bo„ladi. 


85
 
 
Ikkinchidan,  kimyoviy  yutilish  ionli  almashinuv  reaksiyasi  natijasida 
ham  ro„y  beradi.  Bunda  g„ovaklikdagi  eritmaga  siqib  chiqaruluvchi  ionlar 
eritmadagi  tuzlar  bilan  reaksiyaga  kirishib  qiyin  eriydigan  birikma  hosil 
qiladi. Masalan: 
               Ca-grunt+Na
2
CO
3
→2Na-grunt+CaCO
3
↓.                                 
(3.1) 
Uchinchidan,  kimyoviy  yutilish  kimyo  sorbsiya  natijasida  ham  hosil 
bo„lishi mumkin. Kimyosorbsiya adsorbsiyaning bir turi bo„lib, adsorbent va 
adsorbatlar orasida kechadigan kimyoviy reaksiya natijasida qiyin eriydigan 
birkmaning hosil bo„lishidir. 
Gruntlarning  tarkibida  kislotali, asosli  va amfoter  xossasini  namoyon 
qiluvchi  birikmali  komponentlar  mavjud  bo„ladi.  Hamma  gruntlar  ma‟lum 
bir  kislotali-asosli  tavsifga  (rN)  ega  bo„ladilar.  Ular  3,0-3,5  dan  (botqoqlik 
tuproqlari) 8,0-9,0 gacha (solons va solonchak) bo„ladilar. 
Gruntlarning  kimyoviy  agressivligi.  Gruntlarning  keng  ma‟noda 
agressivligi  deb  tabiiy-texnogen  tizimning  har  xil  komponentlariga  negativ 
ta‟sir  qiluvchi  xossasi,  ya‟ni  muhandis  inshootlari  qurilish  materiallarini 
(poydevori,  metall  konstruksiyasi)  buzilishga  olib  keluvchi  kimyoviy  va 
fizik-kimyoviy  ta‟siri  tushuniladi.  Nam  gruntlarning  kimyoviy  agressivligi 
suyuq 
komponentning 
tarkibiga, 
erituvchi 
tuzlarga 
va 
ularning 
konsentratsiyasiga bog„liq bo„ladi.  
Gruntlarning  betonga  agressivligi  har  xil  ko„rinishda  va  turli  yo„llar 
bilan kechishi mumkin. 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish