A. D. Kayumov gruntshunoslik


Gruntdagi suvlar turlarining tasnifi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Gruntdagi suvlar turlarining tasnifi. Suv gruntda har xil fazali ko„rinishda 
bo„ladi:  gazsimon,  suyuq,  qattiq  (1.10-rasm).  Gruntagi  suvning  holati  faqat 
haroratga bog„liq bo„lmasdan, gruntning qattiq komponentlari holatiga ham bog„liq 
bo„ladi. 
Grunt  tarkibida  bo„luvchi  suvli  suyuqlik  enyergiyasi  turlicha  bo„ladi: 
mineral yuzaga yaqin turgan suvning molekulasi ionlarning gidratatsiya jarayoni 


42
 
 
 
1.10-rasm. Gruntdagi muzlamagan suvning holati: 1-mineral zarralar, 2-muz, 
3-muzlamagan suvning plyenkasi, 4-havo. 
 
kabi  tortish  kuchining  ta‟sirida  strukturani  o„zgartiradi.  Undan  tashqari  grunt 
tarkibidagi  suv  molekulasini  mineralga  bog„lashda  gidratatsiyalanishda 
kationlarning almashinuvi katta ahamiyatga ega bo„ladi. Shuning uchun gruntlarda 
erkin suvlardan tashqari bog„langan suvlar deb ataluvchi turlari ham bo„ladi [9].  
Bog„langan  suvlar  tog„  jinsining  kichik  g„ovakliklarida  va  yoriqliklarida 
bo„ladi  va  qattiq  komponentlarning  yuzasi  tomonidan  har  xil  tabiatli  va 
jadallikdagi “bog„lanish” ta‟siriga uchraydi, natijada erkin suvlardan farq qiladi va 
strukturasi boshqacha bo„ladi. Yerning litosferasida bog„langan suvlarning miqdori 
0,31-0,35  mlrd  km
3
,  ya‟ni  yer  qobig„idagi  umumiy  suvlarning  42%ni 
(F.A.Makarenko
 
bo„yicha)  tashkil  qiladi.  Ammo  bog„lagan  suvlarni  tog„ 
jinslaridan  ajratib  olish  yengil  ish  emas.  Har  xil  tabiatli  yuza  kuchlari  ta‟sirida 
bog„langan suvlar mineral yuzasida mahkam ushlanib turadi, gravitatsiya kuchiga 
bo„ysunmaydi, ularning grunt ichidagi harakati boshqa kuchlar ta‟sirida bo„ladi.  
Hozirgi  kunda  R.I.Zlochevskaya  tomonidan  ishlab  chiqilgan  tasnif  eng 
ma‟quli  hisoblanadi.  Unga  asosan  gruntdagi  suvlar  uch  xil  ko„rinishda  bo„ladi: 
bog„langan, o„tuvchi turdagi va erkin (8-jadval). 
Bog„langan  suvlarning  hosil  bo„lishi  minerallarning bevosita  yuza  kuchlari 
(elektrostatik va molekulyar) ta‟sirida ro„y beradi. Uning asosida fizik adsorbsiya, 


43
 
 
kapillyar  kondensatsiya  va  osmotik  hodisalar  yotadi.  Ta‟kidlanganlarga  asosan 
fizik  bog„langan  va  o„tuvchi  turdagi  suvlar  orasida  adsorblashgan,  kapillyar  va 
osmotik  suvlarni  ajratish  qabul  qilingan  (1.8-jadval).  Birinchisi,  ya‟ni 
adsorblashgan  suv  vodorod,  ion-dipol  va  dipol-dipol  ta‟sir  natijasida  mineral 
yuzasiga mustahkam bog„langani uchun, ularni gruntshunoslikda bog„langan suv  
1.8-jadval 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish