A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

Mineral homashyo resurslaridan oqilona foydalanish. 
O‗zbekiston 
Respublikasida ishga solinayotgan foydali qazilma konlari boshqa 
mamlakatlardan o‗zining juda katta zaxiralari bilangina emas, balki 
quyidagi bir qator xususiyatlari bilan ham ajralib turadi: 
- birinchidan, tabiiy va mineral-xomashyo zaxiralari yirik konlarda 
to‗plangan bo‗lib, ularni qazib olingan joyning o‗zidayoq kompleks qayta 
ishlash imkoniyati bor; 
- ikkinchidan, foydali qazilmalarning ko‗pgina turlari tarkibida foydali 
komponentlar yuqori darajada bo‗libgina qolmay, katta miqdorda yo‗ldosh 
elementlarga ham ega; 
- uchinchidan, konlarning ko‗pchiligida ochiq usulda ishlash mumkin, 
rudalarni boyitish texnologiyasi ham nisbatan oddiy. Bu texnologiya ko‗p 
miqdorda foydali komponentlar chiqarish va jahon bozorida xaridorgir 
mahsulot olishni ta‘minlaydi; 
- to‗rtinchidan, ko‗pgina foydali qazilma konlari yaxshi o‗zlashtirilgan, 
aholi zich yashaydigan hududlarda joylashgan. Ular qulay transport 
infratuzilmasi, shu jumladan suyuq va gaz holatidagi foydali qazilmalar 
uchun quvur transportiga ega. 
4.3. Mintaqa mineral resurslari va ulardan foydalanishning xozirgi 
holati 
O‗tgan vaqt mobaynida respublikada yer qa‘ridan foydalanish 
samaradorligini 
oshirish 
va 
uni 
muhofaza 
qilish, 
mineral-hom 
ashyoresurslaridan 
oqilona foydalanishni ta‘minlash, shuningdek, 
hududlarda zamonaviy sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish uchun shart-

---

104
sharoitlar yaratish yuzasidan bir qator kompleks chora-tadbirlar maqsadli 
amalga oshirildi. 
Yer 
qa‘rini kompleks geologik o‗rganish, uzoq istiqbolga 
mo‗ljallangan mineral-hom ashyobazani rivojlantirish va takror ishlab 
chiqarish dasturlarini samarali amalga oshirish sohasida davlat siyosatini 
amalga oshirish bo‗yicha yagona geologiya xizmati tashkil qilindi. 
Shu bilan birga, ishlarning amaldagi holatini o‗rganish ushbu sohada 
foydali qazilmalar zaxiralarini ko‗paytirish va oqilona foydalanishni 
ta‘minlashga, shuningdek, investitsiyaviy jozibadorlik ko‗rsatkichlariga 
salbiy ta‘sir ko‗rsatayotgan tizimli muammolar mavjudligidan kelib chiqib, 
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‗zbekiston Respublikasi 
Davlat geologiya va mineral resurslar qo‗mitasi faoliyatini tubdan 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi Qarori qabul qilindi. Unga 
ko‗ra
24
: geologiya tashkilotlari vakolatlarini amalga oshirishning aniq 
mexanizmi mavjud emasligi, yer qa‘ridan foydalanish ustidan nazoratni 
samarali amalga oshirish uchun mavjud resurslarni jalb qilish imkonini 
bermayotganligi, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 
geologiya tashkilotlari faoliyatiga etarlicha joriy etilmasligi, geologiya 
tashkilotlari mutaxassislarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning 
malakasini oshirish va ularni moddiy rag‗batlantirishning amaldagi tizimi 
darajasi pastligi kabi bir qator jiddiy muammolar mavjudligi ta‘kidlanadi. 
Qarorga muvofiq Davlat geologiya va mineral resurslar qo‗mitasi — 
yer qa‘rini geologik o‗rganish, undan foydalanish va muhofaza qilish, 
shuningdek, konchilik munosabatlarini boshqarish sohasida yagona davlat 
siyosatini amalga oshirishi beligilab qo‗yildi.