A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

15.1-rasm. O‗zbekistonda xorijiy kapital ishtirokida tashkil etilgan 
korxonalar soni 
 
Mintaqada eng ko‗plari xorijiy kapital ishtirokidagi birlikda Rossiya 
Federatsiyasi rezidentlari kapitali ishtirokida - 251 ta, Xitoy Xalq 
Respublikasi - 289 ta, va Koreya Respublikasi - 115 ta ro‗yxatdan o‗tgan. 
Shuningdek, Afg‗oniston Islom Respublikasi, Hindiston Respublikasi, 
Germaniya Federativ Respublikasi, Ukraina, Ozarbayjon Respublikasi va 
boshqa davlatlar rezidentlari qo‗shma faoliyatga qiziqish bildirdilar va 
yangi loyihalar bo‗yicha hamkorlikni yo‗lga qo‗yishga dastlabki 
qadamlarni qo‗ymoqda. 
«Yangi tashkil etilgan xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalar iqtisodiy 
faoliyat turlari bo‗yicha ko‗rib chiqiladigan bo‗lsa, 2019 yilning birinchi 
yarimida asosan sanoat (527 ta), savdo (501 ta), qurilish (195 ta), qishloq, 
o‗rmon va baliq xo‗jaligi (144 ta) faoliyat turlari hissasiga to‗g‗ri keladi. 
Eng kamlari esa sog‗liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlarda (29 ta), axborot 
va aloqada (38 ta) hamda tashish va saqlashda (42 ta) tashkil etmoqda. 
Integratsiya jarayonlarini rivojlanishida kapital qo‗yilmalarning 
ko‗payishi, ya‘ni kapital kirishi va chiqishi muhim ahamiyat kasb etadi. Bu 
jarayon sobiq Ittifoq tanazzulga yuz tutgandan so‗ng tez sur‘atlarda ijobiy 
tomonga o‗zgardi. Masalan, XX asrning 90-yillari boshida to‗g‗ridan-
to‗g‗ri investitsiyalarning o‗sish sur‘atlari 4-5 baravarga oshib, jahon YaIM 
qiymatiga nisbatan tezlashdi. Mustaqillik yillarida O‗zbekistonda yaxshi 
investitsiyaviy muhit yaratildi. Natijada oxirgi 25 yil mobaynida 

---

408
iqtisodiyotga 200 milliard AQSH dollaridan ortiq miqdorda investitsiya 
kiritildi. Shundan 70 milliard dollari xorijiy investitsiyalardan iborat bo‗ldi. 
O‗zbekistonning investitsiya qonunchiligi MDX mamlakatlarinikiga 
nisbatan ancha pozitivdir. Chunki unda xalqaro investitsiyaviy huquqning 
barcha jihatlari e‘tiborga olingan. Mamlakatimizda xorijiy investitsiyalarni 
jalb etish ishlari huquqiy jihatdan «Investitsiya faoliyati to‗g‗risida»gi, 
«Chet el investitsiyalari to‗g‗risida»gi , «Chet ellik investorlar 
huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to‗g‗risida»gi 
qonunlar bilan tartibga solinadi. 
Milliy iqtisodiyotimizga investitsiyalarni kiritish va ularni sarflash 
uchun qulay sharoitlar mavjudligi quyidagilarda namoyon bo‗ladi: 
1. Siyosiy va iqtisodiy barqarorlik. 
2. Me‘yoriy-huquqiy baza yaratilgani. 
3. Biznesga soliq va bojxona preferentsiyalari to‗g‗ri tashkil etilgani. 
4. Tadbirkorlik bilan shug‗ullanish qoidalarining liberallashuvi. 
5. Erkin iqtisodiy zonalar yaratilishi. 
Hozir bizda xorijiy investitsiyalar uchun, kiritilgan sarmoyalar hajmiga 
qarab 3 yildan 10 yilgacha bo‗lgan muddat uchun imtiyozlar belgilangan. 
Jumladan: 
– 300 ming AQSH dollaridan 3 million AQSH dollarigacha hajmdagi 
investitsiyalar 3 yil muddatga; 
– 3 million AQSH dollaridan 5 million AQSH dollarigacha hajmdagi 
investitsiyalar 5 yil muddatga; 
– 5 million AQSH dollaridan 10 million AQSH dollarigacha hajmdagi 
investitsiyalar 7 yil muddatga; 
– 10 million va undan ko‗p AQSH dollari hajmidagi investitsiyalar 
so‗nggi 5 yildagi joriy stavkalardan 50 foiz kam hajmdagi daromad solig‗i 
to‗lovi stavkalari qo‗llanilgan holda 10 yil muddatga beriladi. 
Integratsiya 
jarayonini 
amalga 
oshirishda, 
avvalo, 
yuqori 
texnologiyaga asoslangan ishlab chiqarishni yo‗lga qo‗yish, mahsulotlar 
jahon standartlariga javob berishi, ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilma 
rivojlantirilishi muhim mezonlar hisoblanadi. 
Integratsiyani kuchaytirishning asosiy yo‗nalishlaridan biri erkin 
industrial iqtisodiy va kichik maxsus sanoatlashgan industrial zonalar barpo 
etib, zamonaviy ishlab chiqarishini kengaytirishdir. Shu nuqtai nazardan 
qaraganda, oxirgi 1,5-2 yil ichida diyorimizda ishlab chiqarishni va 
logistikani kengaytirish ishlari shitob bilan rivojlandi. Hozir turli shahar-

---

409
viloyatlarimizda 15 taga yaqin iqtisodiy, 60 tadan ziyod industrial zonalar 
faoliyat yuritmoqda. Ularning asosiy maqsadlaridan biri xorijiy 
investitsiyalardan foydalangan holda, erkin zonalar va logistik markazlar 
faoliyati samaradorligini oshirishdir. 
Darvoqe, mahsulot ishlab chiqarishni izchil rivojlantirish mehnat 
unumdorligi 
o‗sishiga, 
yuqori 
qo‗shilgan 
qiymatli 
mahsulotlar 
ko‗payishiga, yirik bozorlarda foydali ishlarga qo‗l urishga, sirasini 
aytganda, integratsiya jarayonlari samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.