A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

K r ip to s p o r id io z
OITSda ichak infeksiyalari orasida eng keng 
tarqalganlaridan biri hisoblanadi, OITS indikatorli kasalliklarning 
1-guruhiga kiradi. Kasallikning boshlang'ich davrida biroz haro­
ratning ko'tarilishi, kam quvvatlik. anoreksiya, ko'ngil avnishi. 
qayt qilish, sutkasiga 20 martagacha ich ketishi (xuddi vabodagiga 
o'xshab. suv kabi ketadi), qorin sohasida og'riq kuzatiladi. Immun 
tanqisligi rivojlanib borgani sari kasallik ham og'irlashib boradi, 
surunkali tus oladi. Harorat yuqori ko'tariladi, shu asnoda. ich keti­
shi kucha_\ ib boradi va doimiy tus oladi yoki oz muddatga to'xtab. 
yana kuchayadi. bemorlar juda ko'p suyuqlik yo'qotadilar. tezda 
ozib ketadilar. Sof OITS bosqichida kriptosporidialar o't pufagi- 
ni, o 't yoilarini. o'pkani zararlashi mumkin. O 'pka zararlanganda 
(respirator kriptosporidioz) harorat ko'tariladi. limfadenopatiya,
93
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

hansirash, sianoz, ozgina shilimshiq (kam hollarda shilimshiq-yi- 
ringli) balg'am chiqishi bilan kechuvchi, uzoq davom etuvchi 
yo'tal kuzatiladi. O'pkaning zararlanishi bemorning o'limi bilan 
yakunlanadi (hech qanday davo choralari samara bermaydi).
P n e v m o s i s t a l a r to m o n i d a n (P n e u m o c y s tis carin ii) c h a q ir il­
g an p n e v m o n iy a (P P ) 
- protozoylar (bir hujayrali organizmlar) 
tomonidan chaqirilgan kasalliklar ichida ko'p tashxis qilinadigan 
OITS indikatorli kasallikdir. Avvalgi vaqtlarda (90-yillargacha) 
bu kasallik OIV infeksiyasiga chalinganlarning 70 % da aniqla- 
nar edi, 10-20 % bemorlarda o'lim bilan yakunlanar edi. K o 'pin ­
cha kasallik asta-sekin rivojlanadi, kam hollarda esa tezda pay do 
bo'ladi. Klinik jihatdan haroratning ko'tarilishi. hansirash. yuzaki 
nafas olish. nafas olishning progressiv ravishda qisqarishi, taxip- 
noye, noxushlik, quruq yo'tal. ko'krak qafasida og'riq. gipoksi- 
yaning umumiv alomatlari. sovqotish kuzatiladi. kam hollarda 
biroz balg'am ajraladi. Pnevmosistali pnevmoniyada bemorlar­
ning 2/3 qismida uncha kuchli b o im a g a n DVS-sindromi (qonning 
tomirlar ichida ivib qolishi sindromi) rivojlanadi. Auskultatsiyada 
o'pkada patologiya aniqlanmaydi. Rentgenologik tekshiruvda ikki 
tomonlama diffuz interstitsial infiltrat aniqlanadi. Ayrim hollarda 
o'pkada bo'shliqlar, fokal infiltrat, o'p k a suratining kuchayishi, 
apikal infiltrat aniqlanadi. Bemorlarda pnevmotoraks kelib chiqish 
xavfi yuqori, ayniqsa. kasallik yana qaytadan rivojlanganda. P ne\- 
mosistali pnevmoniyaning noxush kechishining prognostik omil- 
lari quyidagilardir:
1. Uzoq (4 hafta va undan ortiq) davom etadigan quruq yo'tal 
va hansirash.
2. Bir minutda 30 tadan ortiq nafas olish.
3. PPning qaytalanishi.
4. Bronxoalveolar muhitda boshqa qo'zg'atuvchilarning (bak- 
teriyalar. viruslar, parazitlar, zamburug'lar) mavjudligi.
1. Qonning oksigenatsiyasining yomonligi
2. Qon zardobidagi albumin ko’rsatkichining juda pastligi.
94
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3. O 'pkada rentgenologik o'zgarishlarning zalvorliligi.
4. Leykotsitoz (10900 dan ortiq).
5. Qon zardobidagi laktat-degidrogenaza ko'rsatkichining yuqo- 
riligi.
Parazitar kasalliklardan